معرفی مدل مشارکت محلی در برنامه¬ریزی و توسعه اکوتوریسم بیابان

چکیده مقاله

در قرن حاضر تقاضای گردشگری در بیابان افزایش یافته است، در پاسخ به این تقاضا لازم است جامعه علمی به روشی اصولی نحوه توسعه¬ی این نوع¬ گردشگری را به¬سمت اکوتوریسم سامان¬دهی نماید. این سامان¬دهی در قالب برنامه¬ریزی جهت توسعه گردشگری پایدار مورد توجه محققان بوده است. مانند هر سیستمی، شناخت اجزای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی سیستم¬های منحصر به¬فرد بیابان ضروری به نظر می¬رسد. همواره طبیعت فصلی گردشگری در بیابان¬ها، مانع سفرهای طولانی می¬شود. با این¬حال، این فصلی¬بودن نباید اختلالات غیرقابل بازگشتی که گردشگری می¬تواند در طول چند ماه در اکوسیستم¬های شکننده وارد می¬سازد را از نگاه برنامه¬ریزان مخفی بماند. از طرفی اگر گردشگری به¬خوبی مدیریت شود، می¬تواند فواید و مزایای اقتصادی و اجتماعی برای جوامع محلی به ارمغان آورد. موضوع اصلی این مقاله جوامع محلی هستند که چگونه می¬توان در فرآیند توسعه، گردشگری را به¬عنوان منبع درآمد و راهی برای حفاظت منابع¬طبیعی برای جوامع بومی و محلی باورپذیر نمود. در این مقاله مشارکت به¬عنوان نقطه عطفی بین برنامه¬ریزان توسعه و جامعه میزبان گردشگری تعریف شده است. به لحاظ ماهیتی مشارکت در انواع مختلف خودبه¬خودی، اجباری و القایی دسته¬بندی شده است، که هر یک به¬نوعی مردم را با برنامه¬های خود همراه نموده است. در پایان مدلی جهت تسهیل مشارکت جوامع محلی در برنامه¬ریزی و مدیریت اکوتوریسم در هشت گام 1) تعیین مکانیسم¬های مناسب مشارکت، 2) تعهد به گفتگو و آموزش، 3) ایجاد و تقویت مکانیسم¬های حمایتی، 4) هدایت مطالعات مقدماتی، 5) تصمیم¬گیری جمعی، 6 توسعه جامعه محور برنامه¬های اجرایی، 7) اجرا و 8) پایش ارزیابی معرفی شده است.