اعتبارسنجی و پیش¬بینی سناریو محور تغییرات کاربری اراضی حوضه آبخیز بیرجند در افق ۱۴۰۴

چکیده مقاله

در حال حاضر آشکارسازی و مدلسازی تغییرات کاربری اراضی با استفاده از تصاویر ماهواره¬ای ابزاری سودمند برای درک تغییرات آینده محیط¬زیستی در رابطه با فعالیت¬های انسانی بحساب می¬آیند. پایش این تغییرات، ما را در درک درستی از روند توسعه در گذشته و الگوهای آتی یاری می¬دهد. اما بکارگیری از الگوهای پیش¬بینی شده نیازمند اعتبارسنجی و اصلاح مواردی است که مدل، قادر به پیش¬بینی آنها نیست. در این پژوهش با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره¬ای و مدل زنجیره خودکار مارکوف، تغییرات کاربری اراضی شهری و کشاورزی برای حوضه آبخیز بیرجند در افق 1404 مدلسازی و پیش¬بینی شده است. سپس میزان توافق و عدم توافق نقشه¬های مدلسازی و طبقه¬بندی شده بر اساس ضرایب کاپای استاندارد، کاپای مکانی و کاپای مکان در کلاس برآورد گردید. بدین¬ترتیب با اعتبارسنجی صورت گرفته تغییرات در سال 2024 معادل با افق موردنظر با اعتبار نسبی بالایی، پیش¬بینی شد. در نهایت به¬کمک شناسایی پیشران¬های اصلی توسعه، چهار سناریوی توسعه تدوین شد و از بین آنها سناریوی محتمل مبتنی بر رشد جمعیت و میزان مساحت مورد نیاز انتخاب شد. نتایج حاکی از این پژوهش طی فرآیندهای آشکارسازی، اعتبارسنجی مدل، پیش-بینی و اصلاح آن توسط سناریونویسی نشان داد؛ مساحت افزایش یافته در کاربری کشاورزی 525/0 کیلومتر مربع و در کاربری شهری 9/18 کیلومتر مربع خواهد بود که موقعیت آن توسط مدل زنجیره خودکار مارکوف و بر اساس اصل همسایگی مکان¬یابی شده است.