تبیین ساختاری پیشرانهای مؤثر در مدیریت محیط زیست استان خراسان جنوبی

چکیده مقاله

در شرایط ایران، فرصت زمانی برای اصلاح جهتگیریهای مدیریتی در حوزهی محیط زیست محدود است و از طرفی، حتی دستگاههای ذیربط اولویتهای خود را بهتفکیک نمیدانند و یا از ارتباط اولویتها با سایر دستگاهها و در سطح کلان طرح توسعهی استان آگاه نیستند. در چنین شرایطی، معرفی پیشرانهای مهم در حوزهی محیط زیست اولین و اساسیترین گام برای هدایت بخشیدن به سناریوهای مدیریتی صحیح در آینده است. بدیهی است که باتوجه به جنبههای مختلف محیط زیست، پیشرانهای بسیار متنوعی نیز مطرح است که بررسی همهی آنها ممکن نیست. بنابراین، در این مطالعه، به غربالگری پیشرانها براساس میزان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از سایر پیشرانها، بهعنوان پیشرانهای مؤثر، کلیدی و درعین حال مستقل از سایر پیشرانها در حوزهی مدیریت محیط زیست در استان خراسان جنوبی توجه شد. روش بهکاررفته در این پژوهش، غربالگری پیشرانها و تحلیل ساختاری MicMacاست که برای انجام آن، از نظرات متخصصین دانشگاهی و دستگاههای اجرایی مرتبط استفاده شد. براساس نتایج، مهمترین پیشرانها در اثرات مستقیم و غیرمستقیم و اثرات احتمالی که باتوجه به آنها تحولات آینده کنترل میشود، پنج مورد بودند. این پیشرانها بهترتیب اهمیت عبارت اند از: ایجاد ضمانت اجرایی قوانین مربوطه، همکاریهای بیندستگاهی، گردش آزاد اطلاعات، تغییر نگرش تصمیمگیران و جایگیری درست سازمان محیط زیست در تصمیمگیریها. جمع اثرات مستقیم و غیرمستقیم و محتمل پیشرانها بهترتیب 1938 ،2135 ،2805 ،3007و 1572برآورد شد. نرخ پرشدگی ماتریس اثرات 23/86درصد است که شامل 153عدد ) 1اثرات ضعیف،( 113عدد 2 )اثرات متوسط،( 89عدد ) 3اثرات قوی( و 8حرف ) Pاثرات احتمالی( میشود. همچنین 9پیشران با وابستگی زیاد و تأثیرگذاری کم )پیشرانهای پاسخ و یا خروجی( شناسایی و معرفی شدند که پایش وضعیت آنها بهعنوان معیاری برای سنجش میزان موفقیت مدیریت پیشنهاد داده میشود. نتایج این مطالعه ممکن است مورد توجه مدیران و تصمیمگیران برای اولویتبندی اهداف، سیاستها و فعالیتها قرار گیرد.