ارزیابی پایداری توسعه شهری و محاسبه ظرفیت زیستی شهر بیرجند با روش ردپای اکولوژیک

چکیده مقاله

در چند دهه گذشته مصرف بیرویه منابع طبیعی، رشد شتابان شهرنشینی و گسترش فعالیتهای صنعتی سبب تخریب محیطزیست و ناپایداری جوامع شهری شده است. پدیده توسعه پایدار برای حفاظت از منابع طبیعی به عنوان میراث جمعی بشریت معرفی می شود. شاخص ردپای اکولوژیکی مبنایی برای ارتبـاط بـین انسـان و طبیعـت اسـت. وقتـی کـه ردپـای جمعیت منطقهای از مقدار توان طبیعی محیطش برای تامین منابع مورد نیاز بیشـتر گـردد، جامعـه بـه سمت ناپایداری پیش میرود. بنابراین ردپای اکولوژیکی یک ابزار ارزیابی مناسب، جهت حفظ محـیط زیست و توسعه پایدار می- باشـد. در این پژوهش با استفاده از شاخص ردپای اکولوژیکی به پایداری توسعه شهر بیرجند در سال 0334 پرداخته شده است. ردپای اکولوژیکی در بخش مصرف در پنج بخش شامل: مسکن، حملونقل، خدمات و کاال مورد ارزیابی قرار گرفت و سپس بعد از محاسبهی ردپا، ظرفیت زیستی برای شهر بیرجند محاسبه شد. برای پیبردن به پایداری یا ناپایداری در شهر بیرجند، ظرفیـت زیسـتی و ردپای اکولوژیک با یکدیگر مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که سرانه ی ردپای اکولوژیکی شهر بیرجند، برای بخشهای مسکن، حملونقل، خدمات، کالا و غذا 45/1 هکتار جهانی است که کمتر از سرانهی ردپای ملی (4/2 هکتار جهانی) میباشد. سرانهی ظرفیت زیستی برای شهر بیرجند 44/1 هکتار جهانی بهدست آمد که با مقایسه ردپای اکولوژیکی و تفاوت بین این دو نشاندهندهی مازاد اکولوژیکی شهر بیرجند است و شهر در حالت پایداری به سر میبرد.