مطالعه اثر هورمون جیبرلیک اسید و کشت پُرتراکم بر مواد مؤثره و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه دارویی زعفران (Crocus sativus L. )

چکیده مقاله

بهمنظور بررسی تأثیر هورمون جیبرلیک اسید و کشت پُر تراکم بر فعالیت آنتیاکسیدانی و مواد مؤثره زعفران، آزمایشی به- صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در سال زراعی 95 96 اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل دو سطح جیبرلیکاسید )صفر و 20 پیپیام( و سه سطح تراکم کاشت ) 100 ، 200 و 300 بنه در مترمربع( با سه تکرار بودند. صفات اندازهگیری شده شامل میزان آنتوسیانین، فنول، فعالیت آنتیاکسیدانی، سافرانال، کروسین، پیکروسین، عملکرد کلاله خشک و رنگدانههای فتوسنتزی بودند. نتایج نشان داد تیمار جیبرلیک اسید اثر معنیداری بر اکثر صفات داشت، بهطوریکه بیشترین میزان فنول و فعالیت آنتیاکسیدانی بهترتیب 7 / 629 )میلیگرم در صد گرم وزن خشک( و 5 / 39 درصد از تیمار مصرف اسیدجیبرلیک بهدست آمد. همچنین نتایج بیانگر اثر معنیدار اسیدجیبرلیک در سطح یک درصد بر میزان آنتوسیانین کلاله بود، بهطوریکه میزان این صفت، 24 درصد در تیمار اسیدجیبرلیک بیشتر از شاهد بود. مواد مؤثره زعفران نیز تحت تأثیر اسیدجیبرلیک قرار گرفت، بهطوریکه بیشترین میزان سافرانال ) 5 / 32 درصد(، کروسین ) 4 / 140 درصد( و پیکروسین ) 1 / 58 درصد( از تیمار مصرف اسیدجیبرلیک و کمترین میزان سافرانال ) 3 / 28 درصد(، کروسین ) 1 / 125 درصد( و پیکروسین ) 6 / 56 درصد( از تیمار شاهد حاصل شد. همچنین میزان کلروفیل a و کل برگ با مصرف 20 پیپیام جیبرلیک اسید بهترتیب بهمیزان 14 و 12 درصد نسبت به شاهد افزایش یافت. تیمار تراکم کاشت تنها بر بعضی مواد مؤثره )سافرانال و پیکروسین( در سطح یک درصد معنیدار بود و بیشترین آنها بهترتیب بهمیزان 55 / 33 و 96 / 58 درصد از تراکم کاشت 100 بنه در مترمربع مشاهده شد، امّا روی سایر صفات تأثیر معنیداری نداشت. تراکم کاشت 300 بنه در مترمربع، بیشترین عملکرد کلاله خشک را داشت. بهطور کلی با توجه به نتایج بهدست آمده، مشخص شد مصرف 20 پیپیام جیبرلیک - اسید سبب بهبود صفات کیفی زعفران گردید و تراکم کاشت پایین ) 100 بنه درمترمربع( فقط در برخی صفات مواد مؤثره زعفران )سافرانال و پیکروسین( و تراکم کاشت بالا ) 300 بنه در مترمربع( در عملکرد کلاله خشک تأثیر داشت.