بررسی ابعاد تمایز رابطه ناظر با منظر مثمر و منظر زینتی در باغهای ایرانی

Abstract

چکیده: زمینه و هدف: مقاله حاضر با بررسی باغ‌های ایرانی مختلف از دیدگاه رابطه ناظر و منظر سبز باغ در دو بخش منظر مثمر و منظر زینتی، سعی در پی یافتن تاثیر نظام گیاهی در کیفیت نظام بصری باغ و اهمیت توجه توامان به دو مقوله زیبایی‌شناختی و کارکرد در طراحی باغ ایرانی است. روش بررسی: باغ‌های مورد مطالعه عبارتند از: باغ‌های اکبریه، رحیم‌آباد، امیرآباد، بهلگرد (باغ‌های تاریخی بیرجند)، باغ شاهزاده (ماهان)، باغ پهلوانپور (مهریز)، باغ دولت‌آباد (یزد) و باغ فین (کاشان). برای این منظور باغ‌های فوق‌الذکر از نظر رابطه ناظر و منظر در دو بخش منظر مثمر و منظر زینتی مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. یافته‌ها و نتایج: - در باغ‌های ایرانی کیفیت رابطه ناظر با منظر مثمر متفاوت و متمایز از رابطه با منظر زینتی است. - دسترسی فیزیکی به منظر مثمر به عنوان بخش تولیدی باغ‌ها مدیریت شده بوده و نظام گیاهی و نظام بصری به نحوی بوده است که در باغ‌های حکومتی-تشریفاتی محدودیت‌های دسترسی عموم به بخش تولیدی باغها اعمال گردد. - تغییر نظام گیاهی باغ‌های تاریخی، در اثر تعویض گونه‌ها، خشکیدگی و یا حذف عناصر گیاهی اصیل، می‌تواند تاثیرات نامطلوبی بر کیفیت و تنوع رابطه ناظر و منظر گذاشته و تمایز اصیل ارتباط ناظر با صحنه‌های مثمر و زینتی را کم نماید.