سنت، متن پنهان «ترجمۀ آستانه‌ای» ابوبشر متی از بوطیقای ارسطو؛ نمایش‌گونگی، نقطۀ پیوند کمدی و هجو

چکیده مقاله

» سنت بهمثابۀ بافت « و با تکیه بر قاعدۀ » تفسیر بافتمند « پژوهشِ پیشِرو بر پایۀ الگوی در زبان نخستین ترجمۀ عربی برجایمانده از فن شعر یعنی » سنت انشاد شعر « بررسی بازتاب ترجمۀ ابوبشر متی و مشخصاً ترجمۀ کمدی به هجو میپردازد. پیشفرض پژوهش این است که انشاد شعر در سنت ماهیت نمایشی داشته و ابوبشر متی به آن توجه داشته است، از این رو زبان » متن پنهان « چیره بر ذهن و ادراک او و » بافت متنی « هنر انشاد یا برخوانی شعر را باید ترجمۀ او از فن شعر ارسطو دانست. بررسی انجامشده نشان میدهد که برگردان کمدی به الهجا در ترجمۀ ابوبشر متی در دو چیز ریشه دارد: الف( پیوند کمدی و هجو در شبکۀ متنی مبدأ یعنی زبان و ادبیات یونانی با استناد به این واقعیت تاریخی که در کمدیهای یونان باستان گاه نشانههای هجو دیده میشود، ب( نمایشگونگی انشاد هجو در شبکۀ متنی مقصد یعنی زبان و ادبیات عربی با استناد به گزارشهای متعدد دربارۀ الگوی نمایشی شاعران در اجرای هجو. امتیاز کار متی، روش تلفیقی او در ترجمۀ اصطلاحات تخصصی فن شعر و است، روشی که به حفظ ماهیت نمایشی کمدی در ترجمه انجامیده است؛ » کمدی « ازجمله و به بافت زبانی ادبی مبدأ و مقصد » دورگه و آستانهای « برگردان کمدی به هجو، برگردانی نزدیک است؛ یعنی در زمینههای فرهنگی، ادبی و اجتماعی هر دو ریشه دارد.