توپوگرافی تسهیلات بانکی در جغرافیای ایران

چکیده مقاله

طرح مسئله: در بسیاری از کشورها همچون ایران، بخش اعظم منابع مالی و سرمایه¬ای در اختیار نظام مالی و بانکی است که مدیر اصلی آن، دولت و نظام بروکراتیک است. از این رو بازنمایی رویکرد فضایی نظام مالی و اعتباری در توزیع تسهیلات در کشور دارای اهمیت بسیاری است. در حقیقت اگر بخواهیم به یک توسعه متوازن در کشور اندیشیده شود، بایستی به تعادل توزیع و انباشت سرمایه در مناطق کشور نیز توجه شود. از این رو، در مقاله پیش رو به تحلیل فضایی توزیع تسهیلات از جانب بانک¬ها در کشور پرداخته شده است. روشپژوهش: این تحقیق دارای رویکردی کاربردی است که از حیث ماهیت و روش، توصیفی – تحلیلی است. گردآوری دادههای مورد نیاز با انجام مطالعات اسنادی و بهرهگیری از پایگاه دادهی سازمانهایی همچون مرکز آمار ایران صورت پذیرفته است؛ به گونهای که رقمهای مربوط به تسهیلات توزیعی بین مناطق طی سنوات 1390 ،1385و 1395گردآوری شده و همچنین برای فراهمسازی امکان مقایسه دادهها در سنوات مختلف و همچنین خنثی نمودن اثر تورم سالیانه، رقمهای ذکر شده به کمک شاخص قیمت کالا و خدمات در سال پایه 1395تعدیل گردیده است. به منظور تحلیل دادهها و پیشبرد هدف تحقیق هم از شاخصها و هم آمار فضایی استفاده شده است. به منظور سنجش و پویش فضایی از شاخصهای مرکز میانگین و بیضوی انحراف استاندارد در محیط نرمافزار GISبهرهگیری شده است. یافتهها: میزان تسهیلات اعطایی به جامعه از جانب نظام مالی و اعتباری دارای روندی رو به رشد بوده است. به گونه ای که این میزان در سال 1385از 6699142میلیارد ریال به بیش از دو برابر یعنی 14965547میلیارد ریال در سال 1395افزایش یافته است. بدینسان میتوان گفت دستیابی به منابع مالی در فضای اجتماعی رشد و از این حیث یک نقطه قوت به شمار میرود. نتیجه گیری: مدیریت اقتصاد سیاسی فضا طی دوره مورد بررسی تلاش نداشته است تا عدالت توزیعی رعایت گردد و این در حالی است که استانهای کمبرخوردار و ناتوسعهیافتهای همچون خراسان جنوبی، ایلام یا کهگیلویه وبویراحمد در مقایسه با سایر مناطق برخوردار، کمترین سطح دسترسی را دارد. بنابراین، رقابتپذیری مناطق در بعد مالی و سرمایهای به سود مناطق برخوردار است