ایران و روسیه: از امکان تا امتناع روابط راهبردی

چکیده مقاله

توسعه و درپیش‌گرفتن روابط راهبردی‌ در عرصۀ سیاست‌خارجی از مهم‌ترین رویکرد‌های کنشگرایانۀ دولت‌ها برای تأمین منافع ملی آنان در سطح‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است و روابط کشور‌ها را دست‌خوش تغییر می‌کند. روابط ایران و روسیه در چهار دهۀ گذشته، با تغییرهای فراوانی همراه بوده است. با وجود همکاری‌های قابل توجه در حوزه‌های ژئوپلیتیک، از جمله بحران سوریه، مسئلۀ هسته‌ای ایران و بحران اوکراین این روابط به سطح راهبردی نرسیده است. در این نوشتار با بهره‌گرفتن از روش کیفی و تحلیل داده‌های موجود، فرصت‌ها و چالش‌های موجود در جهت توسعۀ روابط راهبردی را بررسی می‌کنیم و نشان می‌دهیم عامل‌های ساختاری ناپایدار و موانع سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی مانع تحقق این هدف شده‌اند. در این نوشتار تلاش می‌کنیم به این پرسش پاسخ دهیم که چه امکان‌ها و موانعی در روابط ایران و روسیه به‌منظور ایجاد روابط راهبردی‌ وجود دارد؟ همچنین با روشی کیفی و مبتنی بر تحلیل و تفسیر داده‌های موجود این فرض را مطرح می‌کنیم که با وجود درهم‌تنیدگی روابط ایران و روسیه در بسیاری از حوزه‌ها و همکاری‌های گسترده در موضوع‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، چالش‌های ساختاری، سیاسی و اقتصادی، از جمله رقابت در حوزۀ انرژی، تحریم‌های اقتصادی و بی‌اعتمادی، مانع دستیابی به روابط راهبردی میان دو کشور شده است.