شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه حرفه‌ای مدیران مدارس با رویکرد آینده‌پژوهی

چکیده مقاله

حرفه‌ای بودن مداوم مدیران آموزشی یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در کیفیت آموزشی است و مدیران حرفه‌ای قادرند باوجود محدودیت‌های مالی و محیطی زمینه‌ای را برای ارائه یک آموزش اثربخش فراهم سازند. پژوهش حاضر، باهدف شناسایی عوامل مؤثر بر توسعه حرفه‌ای مدیران مدارس مقطع متوسطه آموزش‌وپرورش استان خراسان جنوبی با رویکرد آینده‌پژوهی انجام شد. این پژوهش بر مبنای هدف، در ذیل پژوهش‌های کاربردی و بر مبنای ماهیت پژوهش؛ جزء پژوهش‌های توصیفی- همبستگی محسوب می‌شود که به روش ترکیبی و طرح اکتشافی متوالی انجام‌شده است. جامعه بخش کیفی پژوهش شامل کلیه مدیران ستادی آموزش‌وپرورش استان خراسان جنوبی بودند که با استفاده از روش نمونه‌گیری هدفمند 18 نفر به‌عنوان مشارکت‌کننده انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی پژوهش شامل کلیه مدیران و معاونین مدارس مقطع متوسطه بود که با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی ساده و فرمول حجم نمونه کوکران 201 نفر به‌عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش مصاحبه نیمه ساختاریافته، تکنیک دلفی و پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد. اعتبار ابزار اندازه‌گیری در بخش کیفی با استفاده از روش توافق کدگذاران و در بخش کمی، از طریق روایی همگرا و روایی واگرا مورد تأیید واقع شد. پایایی ابزار اندازه‌گیری بر اساس سه معیار ضرایب بارهای عاملی، آلفای کرونباخ (81/0) و پایایی ترکیبی (87/0) با استفاده از نرم‌افزار PLS موردبررسی قرار گرفت. برای آزمون سؤال‌های پژوهش، از نرم‌افزار MAXQDA10 و نرم‌افزار PLS3 استفاده شد. نتایج بخش کیفی پژوهش، بیانگر این بود که مدل توسعه حرفه‌ای مدیران مدارس دارای 39 کدباز، 6 کد محوری و 3 کد انتخابی بود. نتایج بخش کمی پژوهش نشان داد که عوامل مؤثر بر توسعه حرفه‌ای مدیران مدارس با رویکرد آینده‌پژوهی را می‌توان در قالب سه بعد (فردی، سازمانی و محیطی) و 6 مؤلفه (مدیریتی، ارتباطی، رفتاری، روان‌شناختی، اعتقادی، عوامل محیطی و زمینه‌ای) و 39 شاخص طبقه‌بندی کرد که دراین‌بین، بعد سازمانی (62/0) نقش مؤثرتری در تبیین توسعه حرفه‌ای مدیران مقطع متوسطه آموزش‌وپرورش استان خراسان جنوبی دارد. بنابراین؛ بر مبنای یافته‌های حاصل از این پژوهش، به‌منظور برنامه‌ریزی برای بهبود فرایند توسعه حرفه‌ای مدیران در آینده، در گام اول؛ می‌بایست مؤلفه‌های ‌سازمانی موردتوجه قرار گیرد.