اثر متقابل دیاتومیت و کود دامی بر خصوصیات کمی و کیفی برگ گیاه سیاهدانه

Abstract

سابقه و هدف: دیاتومیت یک ماده معدنی با محتوای سیلیس بالا، تخلخل بیش از 80 درصد و آلایندگی بسیار کم و دوست دار محیط زیست است، بنابراین می‌توان از آن برای پایداری خاک استفاده کرد. ترکیب این ماده معدنی (از معادن استان خراسان جنوبی) با کودهای آلی در افزایش کارایی آن ها برای ارتقاء رشد و عملکرد گیاهان حائز اهمیت است. یکی از نیازهای مهم در برنامه ریزی کشاورزی به منظور دستیابی به عملکرد بالا و کیفیت مطلوب به¬ویژه در مورد گیاهان دارویی، ارزیابی سیستم های مختلف تغذیه گیاهان است. بنابراین با روش صحیح حاصلخیزی خاک و تغذیه گیاه می توان با حفظ محیط زیست، کاهش فرسایش و حفظ تنوع زیستی، کارایی نهاده ها را افزایش داد. هدف از این تحقیق بررسی اثر کود دامی و دیاتومیت بر خصوصیات رشدی، فیزیولوژیکی و عناصر غذایی برگ گیاه دارویی سیاهدانه بود. مواد و روش‎ها: به¬منظور بررسی تأثیر کود دامی و دیاتومیت بر خصوصیات کمی و کیفی برگ گیاه سیاهدانه آزمایشی به¬صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه‎ی تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل کود دامی در سه سطح (صفر، 30 و 60 تن در هکتار) و مصرف دیاتومیت در چهار سطح (صفر، 4، 8 و 16 تن در هکتار) بود. شاخص‌های اندازه‌گیری شده شامل ویژگی‌های رویشی (ارتفاع بوته (سانتی‌متر)، قطر ساقه (میلی‌متر)، وزن خشک گیاه (گرم)، سطح برگ (سانتی‌متر مربع)) و ویژگی‌های فیزیولوژیک (میزان سبزینگی، محتوای نسبی آب (درصد) و نشت الکترولیت (درصد)) و عناصر (فسفر (درصد)، پتاسیم (درصد) و آهن (میلی¬گرم در گرم وزن خشک)) بودند. در نهایت، داده¬ها با استفاده از برنامه SAS مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت و مقایسه میانگین¬ها با آزمون LSD در سطح احتمال 5 درصد انجام شد. یافته‏ها: نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر مصرف کود دامی و دیاتومیت بر صفات رویشی، فیزیولوژیکی و عناصر غذایی برگ سیاهدانه معنی¬دار بود. نتایج اثر متقابل تیمارها نشان داد بیش¬ترین ارتفاع بوته (1/57 سانتی¬متر)، قطر ساقه (94/2 میلی¬متر)، وزن خشک بوته (32/4 گرم) و سطح برگ (9/3 سانتی¬متر مربع) از کاربرد هم¬زمان 60 تن در هکتار کود دامی و 16 تن در هکتار دیاتومیت حاصل شد. بیش¬ترین میزان سبزینگی و محتوای نسبی آب و کم¬ترین نشت الکترولیت مربوط به مصرف توأم 60 تن در هکتار کود دامی و 16 تن در هکتار دیاتومیت بود. هم¬چنین در خصوص عناصر غذایی مشاهده شد که حداکثر میزان فسفر، پتاسیم و آهن برگ در نتیجه کاربرد همزمان 60 تن در هکتار کود دامی و 16 تن در هکتار دیاتومیت به¬دست آمد. نتیجه‏ گیری: با توجه به نتایج به دست آمده از این آزمایش می‎توان توصیه کرد که کاربرد کود دامی همراه با دیاتومیت می‎تواند بر بهبود خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک اثر مثبت داشته و باعث افزایش جذب عناصر غذایی و در نتیجه، بهبود رشد گیاه شود که این می‎تواند باعث کاهش دور آبیاری، کاهش هزینه‎ها و حفظ پایداری کشاورزی و سلامت خاک گردد.