ارائۀ شیوه نامه ای بهمنظور حفظ دانش بومی در کتابخانه های روستایی

چکیده مقاله

مقدمه: دانش بومی،دانش محلی، سنتی یا قومی است که ماهیت آن تجربی،شفاهی وذهنی است. تدوین آن دشوار است چرا که دانشی ضمنی و پنهان است با ظهور علم نوین و پیشرفت جوامع مورد غفلت قرار گرفته و در معرض نابودی است. این جنوبی در کتابخانه‌های روستایی انجام گرفت مطالعه با هدف پیشنهاد و ارائۀ الگویی به‌منظور مستندسازی، حفظ و اشاعۀ دانش بومی روستاییان خراسان. روش‌شناسی: این مطالعۀ کیفی به‌روش نظریۀ زمینه‌ای انجام شد. داده‌ها به‌کمک ابزار مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته از نمونه‌ها گردآوری شد. نمونه را بیست مرد و ده زن روستایی، هشت کتابدار و سه نفر مطلع از دانش بومی استان خراسان جنوبی تشکیل داد. روایی پژوهش به‌کمک بازخورد همتایان و توضیح مفصل و غنی و داوران بیرونی تأیید شد. پایایی پژوهش نیز از طریق تصویربرداری و ضبط صدا و یاداشت‌برداری واژه‌به‌واژه با آوانگاری تقویت شد. یافته‌ها: یافته­ ها نشان داد سازمان‌های بسیاری می‌توانند به‌منظور حفظ و اشاعۀ دانش بومی فعالیت کنند. دراین‌میان، کتابخانه‌های روستایی می‌توانند در بین سازمان‌ها نقش مؤثری ایفا کنند؛ چون نزدیکترین مراکز دانش در روستا هستند و با ایجاد انگیزه و افزایش مهارت‌های تخصصی، فنی، پژوهشی و کلامی به کتابداران و همچنین با مستندسازی دانش بومی به‌هر دو صورت رقومی و چاپی می‌توانند در نقش هماهنگ‌کننده ظاهر شوند. نتیجه گیری: شیوه‌نامۀ به‌دست‌آمده مهم‌ترین نتیجۀ حاصل از این پژوهش بود. این شیوه‌نامه بر چهار اصل تخصص، تعهد، تعامل و تعادل استوار است. از طریق این شیوه‌نامه، ده مرحلۀ شناسایی، انتخاب، یادگیری، ارتباط، اقدام، پیاده‌سازی، بازبینی، ثبت، سازماندهی و دسترسی، به‌منظور مستندسازی، حفظ و اشاعۀ دانش بومی روستاییان به کتابخانه‌های کتابخانۀ روستاییروستایی خراسان جنوبی ارائه داده شده است.