تحلیل روان شناختی مکانیزم دفاعی در خاطرات دا و نمایشنامة «جسر إلی الأبد»

Abstract

تبیین ابعاد روان شناسی آثار ادبی، موجبات تأثیر بیشتر و عمیق تر آموزه های ادبی بر خواننده را فراهم می آورد؛ در عصر حاضر، به ویژه دورة درخشان دفاع مقدّس و با توجّه به ویژگی دورن گرایی نویسندگان، مخاطب برای دریافت علوم و مضامین آن می بایست با مطالعة آثار از ابعاد و زوایای عاطفی، عناصر ورای متن را کشف و تحلیل نماید تا بتواند رفتار و عواطف نقش ها در داستان را دریابد. پژوهش حاضر کوشیده است به روش توصیفی- تحلیلی و با استناد به منابع مکتوب به تحلیل روان شناختی مکانیزم دفاعی در خاطرات دا و نمایشنامة «جسر إلی الأبد» بپردازد. نتایج پژوهش نشان می¬دهد حملات نیروهای عراق در خاطرات دا و در کنار آن تصویر شبح و شب ترسناک که فارس می¬گوید چالش اصلی دو روایت است که مسیر داستان را ترسیم می¬کند. در دو روایت، نقش¬ها برای دوری و رهایی از آلام و رنج¬های روحی و عاطفی حاصل از جنگ و جدال، با کاربرد برخی مکانیسم¬ها و راهبردهای دفاعی، سعی در کاهش اضطراب و برقراری آرامش نسبی دارند. شخصیّت¬ها با اعمال مکانیسم¬های دفاعی سرکوب به نوعی عامل ترس را به فراموشی سپرده¬اند. آنها با دلیل¬تراشی، سعی در پنهان نمودن و کم کردن احساس غم ناشی از واقعة ایجاد شده را دارند. تکنیک فرافکنی نیز به آنها کمک می¬کند تا از بیان مشکلاتی که غم آنها را تشدید می¬کند، پرهیز کنند و در نهایت، مکانیسم جابه¬جایی را در برخورد با شرایطی که تحمل دشواری¬های آن سخت و طاقت¬فرسا است به کار می¬برند. با این تفاوت که نقش¬آفرینان در دا، عنصر واپس¬زنی را نیز بکاربرده¬اند. شدّت جراحات عاطفی در دا نمود بیشتر و گسترده¬تری دارد.