نقش ترجمه در گفتگوی تمدن ها در عصر عباسی

چکیده مقاله

تمدّن، دستاورد تلاش پی¬گیر بشر در زمینه‌های مختلف، به¬منظور بالا بردن سطح زندگانی مادی و معنوی است. تلاقی تمدّن‌های بزرگ جهان اعم از یونانی، ایرانی، سریانی، هندی و غیره در عصر عباسیان، این دوره را به جایگاه بلند «عصر طلایی اسلام» ارتقا داد. در این میان، عوامل متعددی در به¬وجود آمدنِ محیط و فضای گفتگوی تمدّن‌ها نقش داشت. ترجمه¬ی کتاب‌های دیگر تمدّن‌ها به زبان عربی، یکی از مؤثرترین راه‌های ایجاد بستر گفتگوی تمدّن‌ها در این عصر به¬شمار می‌آید. در این پژوهش کوشیده می-شود ضمن معرفی فرهنگ‌ها و تمدّن‌های مهمّ آن روزگار، به دستاوردهای ارزنده‌ی فرهنگی و تمدّنی آنان اشاره‌ شود و نقش کلیدی نهضت ترجمه در تحقق «گفتگوی تمدّن‌ها در عصر عباسی» تشریح گردد و به برخی نتایج مثبت ترجمه به¬لحاظ علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و غیره پرداخته شود. همچنین سعی می¬شود با نگاهی تاریخی- تحلیلی، پاره‌ای از تبعات منفی خیزش پرشتاب نهضت ترجمه در این عصر، بررسی شود. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که نهضت ترجمه در به¬وجود آوردن فضای گفتگوی تمدّن‌ها، نقش بسیار مؤثری داشته است و ترجمه¬ی آثار دیگر تمدّن‌ها در عصر عباسی، یکی از عوامل اساسی در ایجاد عصری بوده است که تاریخ¬نویسان از آن به¬عنوان «عصر رستاخیز علمی- فرهنگی اسلام» نام برده‌اند.