ارزیابی کاربرد زئولیت بر عملکرد و کارایی مصرف آب ذرت (Zea mays L.) تحت شرایط کم¬آبیاری

Abstract

به‌منظور بررسی اثر کم آبیاری و زئولیت بر گیاه ذرت (Zea mays L.) در دو تاریخ کاشت اردیبهشت و تیرماه در سال 1396، آزمایشی به‌صورت فاکتوریل بر پایه‌ی طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند اجرا شد. فاکتورها شامل زئولیت در دو سطح (صفر و 10 تن در هکتار) و کم آبیاری در هشت سطح شامل: تأمین 100 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد به روش رایج، 75 و 50 درصد نیاز آبی طی رشد رویشی به روش رایج، 75 و 50 درصد نیاز آبی در دوره ی رویشی به روش جویچه ای یک‌درمیان ثابت، خشکی موضعی ریشه با 75 و 50 درصد نیاز آبی طی رشد رویشی به‌صورت جابه جایی جویچه های مرطوب در هر آبیاری، 75 درصد نیاز آبی در کل دوره رشد به روش جویچه ای یک‌درمیان ثابت بود. تیمار شاهد آبیاری دارای بیشترین عملکرد ماده ی خشک، تعداد دانه در بلال، عملکرد دانه، شاخص برداشت و کارایی مصرف آب بود و آبیاری رایج با 50 درصد نیاز آبی در دوره¬ی رویشی به ترتیب حدود 18، 29، 38، 26 و 19 درصد صفات فوق را کاهش داد. بیشترین کارایی مصرف آب با 6/7 درصد افزایش نسبت به شاهد، در تاریخ کاشت دوم و تیمار آبیاری جویچه¬ای یک‌درمیان ثابت بر اساس 75 درصد نیاز آبی در کل رشد، حاصل شد. به‌طورکلی نتایج نشان داد که تاریخ کاشت 12 تیرماه و کاربرد زئولیت اثر مطلوبی بر تمام صفات اندازه گیری شده داشت. عملکرد در کم آبیاری کاهش یافت اما با افزایش شاخص برداشت و کارایی مصرف آب، آب مازاد ناشی از کم آبیاری می تواند صرف آبیاری اراضی بیشتر و افزایش تولید شود لذا استفاده از زئولیت به همراه تیمارهای جویچه ای یک‌درمیان ثابت با 75 درصد نیاز آبی در دوره ی رویشی و کل رشد برای تاریخ کاشت دوم ذرت در منطقه بیرجند توصیه می شود.