تبیین تحولات نقوش گل و بوته در قالی های صفوی و قاجار (با تأکید بر تأثیرات عوامل فرهنگی)

Abstract

انواع آرایههای گیاهی به صورت کلی شامل گونههای اسلیمی، ختایی، گل و بوته، درخت و گلفرنگ است. این پژوهش با هدف بررسی و شناسایی انواع گل و بوته‌های منقوش در قالیهای صفوی و قاجار و بررسی تحولات آن در دوران مذکور و همچنین تحلیل ورود گونههای جدید گیاهی به قالیهای دوره قاجار با تاکید بر تأثیرات عوامل فرهنگی صورت گرفته است. بر این مبنا سوالات اصلی در این پژوهش اینگونه است؛ 1- عوامل فرهنگی و اجتماعی در بروز گل و بوته‌های منقوش در قالی‌های صفوی و قاجار چگونه تأثیرگذار بوده است؟ روش تحقیق این پژوهش از منظر نوع، بنیادی، از نظر ماهیت، توصیفی و از نظر مسئله‌ی پژوهش، توصیفی-تحلیلی و تطبیقی است. روش گردآوری دادهها، کتابخانه‌ای و از میان کتب تخصصی، مقالات و پایاننامههای تخصصی و پایگاههای الکترونیکی بوده است. نتایج نشان میدهد که نقوش گیاهی مورد استفاده در قالیهای دوره صفوی شامل گونه‌های گردان و با تنوع اندک است که در بخش‌های متعددی از قالی و به انحای مختلف نقش شده‌اند اما در سدههای بعد و دورهی قاجار، با تغییراتی در فرم، اندازه، رنگ و ساختار تکرار شده و علاوه بر آن نقوش تازه‌تری از جمله انواع گل‌های طبیعت‌گرایانه، گلفرنگ و عناصر تازه به مجموعه نقوش قالی‌های این دوره افزوده شده است. این تغییرات بیش از همه متاثر از احوال فرهنگی و اجتماعی دوران بوده که به انحای مختلف منجر به بروز و نمود گونه‌های مختلف گل و بوته در قالیهای صفوی و قاجار شده است.