کوشگ باغ حاجی آباد، یادگار فراموش شده دوره قاجار در استان خراسان جنوبی

Abstract

باغ و باغسازی در نواحی گرم و خشک سرزمین ایران از اهمیت ویژهای برخوردار بوده است و همواره این فضای معماری چه از لحاظ جنبههای زیباسازی و چه از لحاظ اقتصادی مورد توجه قرار میگرفته است. گسترش و شکوفا شدن این امر از نتایج ثبات سیاسی و به تبع آن ثبات اقتصادی و آرامش روانی جامعه است. شکل کلی باغها اغلب چهارضلعی و نسبت به محور مرکزی قرینه بوده است. رایجترین شکل هندسی باغهای ایرانی به خصوص باغهای دوره قاجار، محوری در مرکز به موازات اضلاع طولی با درختان سایهدار در اطراف آن است. از نمونه باغ- های تاریخی دورهی قاجاردر شهرستان فردوس استان خراسان میتوان به کوشک "باغ حاجیآباد" اشاره نمود. کوشک باغ حاجیآباد با توجه به سبک معماری و شواهد شفاهی، متعلق به دوره قاجاریه میباشد که در دوره پهلوی اول تعمیرات و الحاقات شامل طبقه اول بنا به آن افزوده شده است. تعیین دورۀ ساخت این بنا بیشتر با تکیه بر پژوهشهای میدانی و تحقیات محلی بوده است. هرچند شواهد معماری بنا نیز بیانگر ساخت این بنا در اواخر دوره قاجار است اما این کوشک و عمارت قاجاری هم اکنون مغفول مانده و در حال از بین رفتن است. مصالح به کار رفته در طبقه همکف، خشتخام و ملات گل و قالبهای گچی به شیوه بناهای اواسط تا اواخر دوره قاجاریه میباشد . با توجه به قرارگیری این بنا در میان باغهای روستای حاجیآباد به کوشک باغ حاجیآباد مشهور گردیده است. هدف این پژوهش ضرورت شناسایی و حفاظت از این باغ تاریخی و احیا آن میباشد که به دلیل رها شدن، باغ از حالت اولیه خود خارج شده و تنها تونل درختی که در مسیر اصلی منتهی به کوشک مشاهده میشود از طراحی اولیه باغ برجای مانده است. پژوهش پیشرو در تلاش است تا با بازسازی فرم اولیه باغ و کوشک، علاقه مندان تاریخ و فرهنگ ایران را از ویژگی های این باغ تاریخی مطلع سازد.