تلفیق گیاهان مثمر و زینتی در طراحی منظر شهری با نگاهی به تجربه باغ ایرانی

Abstract

در دهه های اخیر توجه به کاشت و توسعه گیاهان مثمر در فضاهای شهری گسترش روزافزونی داشته و بسیاری از مدیران شهری، متخصصان و مجریان منظر شهری تحت تاثیر اندیشه متاثر از کشاورزی شهری، کاشت گیاهان مثمر را در فضاهای سبز شهری گسترش دادهاند. مقاله حاضر با بررسی جدیدترین مکتوبات علمی در این حوزه سعی دارد چارچوب معینی را برای چگونگی تلفیق گیاهان مثمر و زینتی در منظر شهری مهیا نماید. بررسیهای نگارنده حاکی از آن است که به دلیل ماهیت متنوع و پیچیده منظر شهری و وابستگی توسعه گیاهان مثمر به انگیزههای کاشت، گوناگونی سایت های شهری، و امکانپذیری تلفیق در مقیاسهای چندگانه )از حد شیء تا بیش از 10 هکتار( کلیدیترین نکته در تلفیق، ساخت برآیندی از مجموع شرایط متاثر از پارامترهای تاثیرگذار شامل سایت، افراد پرورشدهنده، انگیزش، زیرساخت فضایی، و مقیاس است که پارک های شهری با دسترسی عمومی یکی از این فضاهاست و به طور خاص بررسیهای نگارنده بر ادبیات تحقیق و تجربیات شخصی وی در بازدید از برخی پارک های مدرن اروپا و مقایسه تطبیقی آن با باغهای ایرانی نشان میدهد تلفیق گیاهان مثمر در پارک های شهری متضمن توجه به اصولی مانند زون بندی، منظر چندعملکردی، نظام دسترسی، دیدهای باز، منظرسازی رسمی، باغهای موضوعی، شخصیت کشاورزی و حفظ خاطره منظر است. تطبیق یافتهها با برخی از ویژگیهای باغ ایرانی نیز نشاندهنده توجه باغسازان سنتی ایرانی به بسیاری از ابعاد طراحی منظر مثمر در مقیاسهای بومی و محلی بوده که نگرش جدیدی به باغ ایرانی را پیش روی معماران منظر جهت استخراج ایدههای طراحی منظر کشاورزی قرار میدهد.