بررسی مفاهیم و کارکردهای عروسک‌های بومی- محلی خراسان جنوبی با تاکید بر عروسک دوتوک (زیرچاپ)

چکیده مقاله

یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اجرای پروژه ترسیب کربن در خراسان جنوبی، احیای عروسک دوتوک می‌باشد که در روستای تاجمیر واقع در حوالی مرز ماهی‌رود در فاصله حدود ۹۰ کیلومتری از مرز افغانستان، در شهرستان سربیشه استان خراسان جنوبی، احیا، تولید و عرضه می‌شوند. این پژوهش در زمره تحقیقات قوم‌نگاری، زمینه آن، فرهنگ عروسک‌سازی و گروه انسانی مورد مطالعه، اهالی بومی روستاهای خراسان جنوبی و به طور عمده بومیان روستای تاجمیر است. روش گردآوری اطلاعات مراجعات میدانی و مصاحبه با افراد مطلع محلی در زمینه چگونگی ساخت و درک مفاهیم عروسک‌های محلی است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد علاوه بر وجود تنوع در طراحی و ساخت عروسک‌های بومی-محلی خراسان جنوبی، عروسک‌های راوی صادقانه فرهنگ و فرهنگ تن‌پوش محلی هستند. در خصوص تکنیک ساخت و مهارت تولید هر عروسک نیز تاثیرپذیری از اقلیم منطقه و شرایط آب هوایی دیده می‌شود. در مبحث کارکردهای ساخت عروسک ها می‌توان گفت که این عروسک‌ها پیام آور حفظ منابع طبیعی و محیط زیست است، زیرا مواد اولیه آن سازگار با محیط زیست بوده، به اقتصاد و معیشت جامعه محلی جامعه روستایی کمک کرده و لذا می‌تواند به عنوان شغلی مکمل برای خانواده روستایی محسوب شود. به علاوه عروسک‌سازی ابزار انتقال آداب و رسوم منطقه به نسل‌های بعد و حتی معرفی آن به سایر مناطق هستند.