بررسی نقوش حیوانی دستبافته های خواف،

Abstract

قالی بافی در شهرستان خواف قدمت دیرینه¬ای داشته و در هنرهای دستی شهرستان خواف از جایگاه ویژه¬ای برخوردار است. ابعاد قالیچه¬های خواف در گذشته 2 تا 2.5 متری و پشتی بوده است و امروزه تابلو فرش و قالی¬های بزرگ پارچه نیز به این روند تولید اضافه شده¬اند. مهم¬ترین قالیچه¬های خواف در بخش سنگان، قاسم آباد، زوزن، اسد آباد باغ بخشی، کلاته¬ها و قلعه نو بافته می¬شوند که با نقشه هایی چون : گل کشمیری، نقشه مرغی، سنگان بلوچی(گل بلوچی)، گل سفید، گل سوزنی، سنگانی، سماوری، گل طاووسی برروی فرش های تخت بافت یک پود(تمام پشمی) بافته می¬شوند. قالی¬های خواف، بیشتر، متاثر از سنت قالی باقی و نقش¬اندازی اقوام بلوچ و ساکنین عرب جنوب خراسان و ترکمن است. نقوش قالیچه¬های خواف از تنوع خوبی برخوردار است و بافت نقوش حیوانی در قالیچه¬های این منطقه از گذشته تا به امروز مرسوم بوده است. از جمله نقوش حیوانی این قالیچه¬ها آهو، خروس، قوچ، گوزن، نقوش مرغی، سگ و طاووس است. بر این اساس سوال تحقیق حاضر اینگونه تبیین می¬شود؛ چه نقوش حیوانی و با چه پیشینه تاریخی در قالیچه های خواف بافته می شود؟ نتایج مشخص می¬کند، در قالی¬های خواف بویژه سنگان، عباس آباد و قاسم آباد، بافت نقوش حیوانی در قالی کاربرد فراوانی دارد بویژه نقش آهویی که بصورت تکرارشونده و دورانی دور تا دور ترنج و گاه در دو طرف نقش درختی بافته می¬شود. شیر و اسب نیز از نقوش حیوانی هستند که در سابقه تاریخی فرشبافی ایران در صحنه های شکارگاه حائز اهمیت بودند. نقوش دیگری چون خروس و کپک و سگ و نقوش مرغی مربوط به آگاهای های زیبایی شناسانه زن بافنده خواف است و بخشی از محیط زندگی و طبیعت پیرامون بافنده هستند و طاووس نیز نماد زیبایی است. روش تحقیق در مقاله حاضر توصیفی تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات، منابع کتابخانه ای است و تصاویر توسط نگارنده دوم از قالیچه¬های خواف و منابع کتابخانه¬ای عکسبرداری شده است.