تجلی حماسه عاشورا در نقاشی قهوه خانه ای

Abstract

قیام امام حسین (ع) یکی از وقایع بسیار مهم در تاریخ اسلام است. این واقعه که یکی از حوادث محوری تاریخ تشیع میباشد تأثیرات عمیقی بر فرهنگ ایران داشته است؛ ازجمله ادبیات و هنر که نشانههای آن بهویژه در هنر نقاشی قهوهخانهای ظهور کرده است. قیام عاشورا یکی از بارزترین صحنههای مبارزه علیه حکومت یزید مستکبری فاسد و ستمگر میباشد که امروزه بهعنوان الگویی برای مبارزه با استکبار در نظر گرفتهشده است که به قشر خاصی اختصاص ندارد. در این نهضت حماسهساز و تاریخی اهمیتی که امام حسین (ع) به حضور زنان درصحنه مبارزه میدادند و نقش مفیدی که در نهضت داشتهاند الگوی مناسبی برای رهبران هر قیام و زنان جهان در مبارزه با مستکبرین است. بانوانی که درصحنه عاشورا و صحنههای پسازآن حضور داشتند، پیام این قیام بزرگ را به گوش جهانیان رساندند، ازجمله این زنان حضرت زینب بود که با سخنرانیهای صریح و آشکار خود علیه حکومت مستکبر یزید یکی از بزرگترین اسوههای مبارزه با استکبار لقب گرفت. هدف از انجام این پژوهش بررسی رویکرد مذهبی نقاشی قهوهخانهای و بررسی آثاری با محوریت حضرت زینب(س) در اینگونه نقاشی مذهبی است. بر این اساس، سؤال اصلی مقاله حاضر اینگونه تبیین میشود؛ نقاشی قهوهخانه در رویکرد مذهبی بهویژه در ارتباط با حماس عاشورا و نقش حضرت زینب چگونه تبیین میشود؟ نتایج مشخص میکند، نقاشی قهوهخانهای با نگاه جدی به آیینها و سنت و الگوهای مذهبی و قهرمان و پهلوان پروری، نقاشی ایران را در دوره پساقاجاری در مسیر و جریان درستی قرار داد و حتی زنان پهلوان و شجاع را بهعنوان الگو مطرح کرد