تضاد و متناقضنما در دیوان شمس با جستاری در تبارشناسی تضاد و متناقضنما در منابع بلاغی

Abstract

بحث تضاد و تقابل در آثار ادبی از اهمیت زیادی برخوردار است و برخی از شگردهای مؤثر ادبیی و بغییی م یل تضیاد، مقابله، متناقضنما )پارادوکس(، ایهام تضاد و ... بر بنیاد تضاد و تقابل بنا نهاده شده است. در ایی م قالیه بیا شییوو توییی ی - تحلیلی و با رویکرد تحلیل محتوا، نخست آرایة تضاد و متناقضنما )پارادوکس( در کتابهیا ی بغیی ی بررسی ی شیده ، سیسس کاربرد ای فنون در 50 یزل از یزلیات مولوی بررسی و تبیی شده است. نتیجه ای است کیه در کتیاب هیای بغییی متی،خر، تعاریف و تقسیم بندی ها دقیق تری از شگرد ادبی تضاد ارائه شیده و گسیترو آن فراتیر از گهشیته دانسیته شیده اسیت و آراییة متناقضنما تنها در برخی از کتابهای بغیی مت،خر بحث شده است. مولوی در است اده از ای شگرد ادبی مقلد یرف نیست، بلکه بهاقتضای حال نوآوری کرده است. متناقضنماهای یزلیات مولوی بسیار و از نوع اسنادی اسیت. اسیت ادو نسیبتای زییاد از تقابلآفرینی در یزلیات مولوی ضم اینکه نشاندهندو فهم عمیق هنری و بغیی او از قابلیتهای هنری فنیون بغییت اسیت، به ای واقعیت هم اشاره دارد که تعبیرات پارادوکسیکال با فضاهای عرفانی متناسب است. درمجموع میی تی وان گ یت اسیت ادو مولوی از شگرد تضاد و متناقضنما در نبوغ ذاتی و اندیشة خغق و وجد و حال عرفانی او ریشه دارد.