| Authors | سیدمهدی رحیمی,محمدکاظم نظری قره چماق |
|---|
| Journal | فرهنگ و ادبیات عامه |
|---|
| Page number | 183-219 |
|---|
| Serial number | ۹ |
|---|
| Volume number | ۳۸ |
|---|
| Paper Type | Full Paper |
|---|
| Published At | ۲۰۲۱ |
|---|
| Journal Grade | ISI |
|---|
| Journal Type | Typographic |
|---|
| Journal Country | Iran, Islamic Republic Of |
|---|
| Journal Index | isc |
|---|
Abstract
هدف در این جستار بررسی و تحلیل موضوع زائوم در ادبیات عامه است، زیرا ادبیات عامه بستری مناسب برای نمود زائوم بوده و هست و اساساً یکی از عناصر و موتیفهای پرتکرار در ادب عامه، زائوم است. نمونههای این پژوهش از ادبیات عامه منطقۀ تربت جام انتخاب شده است. زائوم (Zaum) به واژههایی گفته میشود که از منطق زبانی عدول کرده، فاقد معنا و مهملاند، ولی با ایجاد موسیقی در شعر (نیز در امثال و حکم و ترانهها) موجب انگیزش عاطفی و خوشایندی میشوند. در پژوهشهای ادبی این اصطلاح از مکتب آیندهگرایی روسی سرچشمه میگیرد. نخستینبار شفیعی کدکنی آن را وارد مطالعات ادبی فارسی کرد. بنابر تقسیم پژوهشگران، زائوم به سه دسته نشانهشناسیک، صرفی و آوایی تقسیم میشود. این تقسیمبندی براساس زائوم در سطح کلمه است که در ادبیات عامه دیده میشود. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که زائوم در سطح مصراع (جمله) نیز اتفاق میافتد. «هیچانهها» و «تزریق» نمونۀ زائوم جملهاند. زائوم گرچه بیمعنی است، اما موجب تولید و افزونی موسیقی میشود .درنتیجه این موسیقی بار معنایی را جبران میکند. در بعضی شعرهای عامه که شاعر تبحر شعری بالایی ندارد، دست به خلق زائوم میزند. در شعر کودکان چون به موسیقی بیشتر از معنا پرداخته شده است، زائوم پررنگتر است.
Paper URL
