جاندار انگاری «دل» در ترکیبات و تعبیرات کنایی گویش هزارگی بامیان

چکیده مقاله

در این پژوهش با توجه به اهمیت گویش هزارگی که از مهم‌ترین و قدیمی‌ترین گویش‌های خراسان بزرگ است و با عنایت به کاربرد کنایات در گویش‌ها که از جنبه‌های زبان‌شناسی، روان‌شناسی و جامعه‌شناسی حائز اهمیت است کوشیده‌ایم جاندار انگاری واژه‌ی دل را که از واژه‌های محوری در این گویش است در کنایات گویش هزارگی بررسی و تحلیل کنیم. این پژوهش با روش توصیفی و با رویکرد تحلیل محتوا انجام‌شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که ترکیبات و تعبیرات کنایی «دل» در گویش هزارگی دارای «انسان‌انگاری»، «حیوان انگاری» و «انسان/حیوان انگاری» است و از این میان، انسان‌انگاری دل بسامد و اهمیت بیشتری دارد؛ حتی در انواع دیگر جاندار انگاری نیز رد پای انسان خیلی برجسته است که بیانگر قدرت تخیل گویش‌وران این گویش است که برای پدیده‌های بی‌روح، روح قائل می‌شوند و «دل» را مانند انسان، حیوان و موجودات زنده قلمداد می‌کنند