نقش والدین در ارضای نیازهای اساسی روانشناختی فرزندان: مرور نظاممند

Abstract

زمینه: نظریۀ خودتعیینگری بیان میدارد که ارضاء سه نیاز اساسی و جهانشمول خودمختاری، شایستگی و ارتباط، باعث انگیزش درونی در کودکان و نوجوانان شده و نقش محوری در بهزیستی و سازگاری ایشان دارد. این نظریه تأکید میکند که والدین، در تعامل با سایر افراد تأثیرگذار در زندگی فرزندان، نقشی اساسی در اجتماعی کردن فرزندان دارند و شیوۀ رفتار آنان به طور عمدهای میتواند بر ارضاء یا بازداری نیازهای روانشناختی مؤثر باشد. هدف: پژوهش حاضر با هدف مرور نظاممند پژوهشها (داخلی و خارجی) برای دستیابی به اقدامات و رفتارهای والدینی که بر ارضای نیازهای اساسی روانشناختی فرزندان تأثیر میگذارند، انجام شد. روش: پژوهش حاضر کیفی و با روش مرور سیستماتیک (مرور نظام مند) انجام شده است. پایگاههای اطلاعاتی ،Google Scholar ،ERIC ،ScienceDirect پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران (ایرانداک)، پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی (سید)، پایگاه مجلات تخصصی نور (نورمگز) و پایگاه مجلات و نشریات ایران (مگ ایران) برای یافتن مقالات مرتبط با معیارهای ورود و خروج مشخص جستجو شدند. یافتهها: پس از طی مراحل شناسایی، غربالگری، ارزیابی و شمول، تعداد 23مطالعه انتخاب شد و اقدامات والدینی در راستای ارضای نیازهای اساسی روانشناختی فرزندان از آنها استخراج شد. تعداد این اقدامات افزون بر 90عنوان رفتار یا اقدام والدینی بود که به تفکیک سه نیاز خودمختاری، شایستگی و ارتباط ارائه و بر اساس شباهت، مقولهبندی شدند. نتیجهگیری: از نتایج این مرور میتوان برای تهیۀ بستههای آموزشی معتبر و به کارگیری آن در راستای آموزش اقدامات والدینی مؤثر به والدین، برای ارتقای توانایی آنها برای ارضای نیازهای اساسی فرزندانشان استفاده شود.