مقایسه بازنمایی برخی مولفه¬های فضا در گفتمان روایی کودکان اوتیسم و کودکان عادی فارسی زبان: محمول‌ها و زمینه فضایی (DOI)

چکیده مقاله

یکی از اختلالات عصبی-رشدی مطرح در جامعه امروز، اختلال اوتیسم می¬باشد. در این اختلال توانایی¬های شناختی و زبانی فرد با مشکل روبه¬رو می¬گردد. از آنجایی¬که گفتمان روایی مبحثی است که احتیاج به به¬کارگیری هر دو حوزه شناخت و زبان دارد، به نظر می¬رسد این افراد در روایت¬گری نیز با چالش روبه¬رو باشند. بنابراین، در این پژوهش قصد داریم تا با بررسی حوزه فضا، که یکی از اجزاء جدایی¬ناپذیر ساخت هر روایت می¬باشد، به بررسی این حوزه و در ابعاد وسیع¬تر، حوزه گفتمان روایی در این گروه از افراد بپردازیم. در این راستا، بازنمایی برخی مولفه¬های فضا همچون محمول¬ها شامل محمول¬های ایستا، کنشی، کنشی-پایا و منقطع و زمینه¬ فضایی شامل اسم و ضمیر در گفتمان روایتی کودکان دارای اختلال اتیسم با عملکرد بالا و کودکان عادی، بر اساس الگوی هیکمن و تقسیم¬بندی¬های رابرتس، برجسته دلفروز و جهانی، مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. به این¬صورت¬که، 20 کودک اوتیسم با عملکرد بالا و 20 کودک عادی همتای سنی در آزمون تولید گفتمان روایتی براساس دو داستان تصویری «اسب» و «گربه» ارائه شده توسط هیکمن جامعه آماری این پژوهش را تشکیل دادند. داده¬های گردآوری شده پس از بررسی و توصیف، با به-کارگیری آزمون یو من-ویتنی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل شده نشان داد تفاوت معناداری در بازنمایی محمول¬های ایستا، کنشی، کنشی-پایا و مولفه ضمیر توسط کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا و کودکان عادی وجود داشت(05/0= P). به عبارت دیگر، کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا کمتر از کودکان عادی از محمول¬های ایستا، کنشی و کنشی-پایا استفاده کردند و بنابراین ، رویدادها و موقعیت¬های کمتری را توصیف و روایت نمودند، همچنین، کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا کمتر از کودکان عادی از مولفه ضمیر و صورت تکیه¬کننده استفاده کردند. در نهایت، نتایج حاکی از آن بود که بین این دو گروه در بازنمایی انواع مولفه¬های فضا نیز تفاوت معناداری وجود دارد. به نظر می‌رسد عملکرد ضعیف کودکان دارای اختلال اوتیسم با عملکرد بالا در مقایسه با کودکان عادی در بازنمایی برخی مولفه‏های فضا همچون محمول¬ها و ضمیر در گفتمان روایتی با نقائص شناختی و زبانی آنها ارتباط دارد.