مقایسه بازنمایی برخی مولفه¬های فضا در گفتمان روایی کودکان اوتیسم و کودکان عادی فارسی زبان: محمول‌ها و زمینه فضایی

چکیده مقاله

اختلال اتیسم یکی از اختلال‏های عصبی-رشدی است که می‏تواند توانایی‌های شناختی و زبانی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. از آنجایی‏که در گفتمان روایی به‌کارگیری هر دو حوزه شناخت و زبان ضرورت دارد، این افراد در تولید و درک روایت‌ با چالش‏هایی مواجه هستند. این پژوهش درصدد است با مطالعه حوزه فضا، به‌عنوان یکی از مولفه‏های جدایی‌ناپذیر ساخت هر روایت، به بررسی این حوزه و در ابعاد وسیع‌تر، حوزه گفتمان روایی در کودکان اتیسم با عملکرد بالا و مقایسه با کودکان عادی فارسی‌زبان بپردازد. در‌این‌راستا، بازنمایی برخی مولفه‌های فضا همچون محمول‌ها شامل محمول‌های ایستا، کنشی، کنشی-پایا و منقطع و زمینه‌ فضایی شامل اسم و ضمیر در گفتمان روایتی این دو گروه از کودکان، بر اساس الگوی هیکمن(Hickmann, 2004) و تقسیم‌بندی‌های رابرتس و همکاران (Roberts et al., 2009) مورد بررسی قرار گرفت. جامعه آماری این پژوهش شامل 20 کودک اتیسم با عملکرد بالا و 20 کودک عادی فارسی‏زبان در آزمون تولید گفتمان روایتی براساس دو داستان تصویری «اسب» و «گربه» هیکمن (Hickmann, 2004) شرکت کردند. داده‌های گردآوری شده پس از بررسی و توصیف، با به‌کارگیری آزمون یومن-ویتنی مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد عملکرد کودکان دارای اتیسم با عملکرد بالا و کودکان عادی در بازنمایی محمول‌های ایستا، کنشی، کنشی-پایا و همچنین زمینه‌ فضایی شامل اسم و ضمیر به‏طور معناداری متفاوت (p<0.05) بود. به نظر می‌رسد عملکرد ضعیف کودکان دارای اختلال اتیسم با عملکرد بالا در مقایسه با کودکان عادی در بازنمایی برخی مولفه‏های فضا همچون محمول‌ها و ضمیر در گفتمان روایتی با نقائص شناختی و زبانی آنان ارتباط دارد.