بررسی وضعیت خصوصیات شیمیایی خاک و ترسیب کربن در سامانه‌های تولید مبتنی بر گندم

Abstract

رسیب دی‌اکسید کربن اتمسفر در خاک از طریق مدیریت به‌زراعی از جمله اقدامات مؤثر در نیل به کشاورزی پایدار می‌باشد. این پژوهش به منظور بهره‌گیری از مجموعه اقدامات زراعی مطلوب در سامانه‌های تولید متنوع با هدف بهبود وضعیت خصوصیات شیمیایی خاک و ترسیب کربن با محوریت گیاه گندم طی دو سال زراعی 98-97 و 99-98 در مزرعه‌ای در دشت کرات تایباد اجرا شد. در این تحقیق عامل سیستم کشت در چهار سطح آیش‌ـ‌گندم، منداب‌ـ‌گندم، ماش‌ـ‌گندم و ذرت‌ـ‌گندم و عامل سطوح کود نیتروژن (100، 50 درصد و بدون مصرف کود نیتروژن) بصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج نشان داد تیمار منداب-گندم با 100 درصد تأمین کود نیتروژن بیشترین افزایش (56/7 درصد) و تیمار ذرت-گندم با 50 درصد تأمین کود نیتروژن کمترین (21/4 درصد) افزایش کربن آلی خاک را تجربه کردند. نیتروژن خاک نیز متأثر از افزایش کربن آلی خاک عمدتاً در دو تیمار منداب-گندم (25/6 درصد) و ماش-گندم (17/9 درصد) در شرایط تأمین 100 درصد کود نیتروژن افزایش معنی‌داری یافت، در حالی­که تیمار آیش-گندم و ذرت گندم بدون تأمین کود نیتروژن به ترتیب 15/3 و 20/5 درصد بیشترین کاهش در مقدار نیتروژن خاک را نشان دادند. مقدار فسفر و آهن نیز در همه تیمارها افزایش یافت. نتایج همبستگی صفات نیز نشان داد که کاهش اسیدیته در خاک­های قلیایی کلید موفقیت در افزایش دسترسی گیاه به فسفر (**0/37- =r) و آهن (**0/33- = r) است. به نظر می‌رسد سیستم‌های کشت متفاوت بسته به خصوصیات کمی و کیفی بقایای گیاهی، مسئول تغییرات کربن آلی خاک و متعاقب آن تغییر در خصوصیات شیمیایی خاک می‌باشد.