واکاوی و تحلیل مبانی ضروری برای برنامه‌ریزی آموزشی و درسی در نظام تعلیم و تربیت اسلامی

چکیده مقاله

در دین مبین اسلام تربیت و آموزش و به تبع آن برنامه‌ریزی آموزشی و درسی بر اساس مکتب و نیازهای مسلمانان و جامعه اسلامی تنظیم شود. پیشرفت علم و دانش در جامعه اسلامی و حتی توسعه آموزه‌های دینی هم مرهون پیشرفت‌های حوزۀ تعلیم و تربیت و برنامه‌ریزی سنجیده و دقیق بوده است. از نقطه نظر تربیت و آموزش اسلامی، موادی را باید در برنامۀ درسی گنجاند که فرد را برای بهره‌مندی از یک زندگی سالم آماده نماید یعنی بتواند استعدادهایش را ظاهر نموده و به‌کاراندازد و نیازهای فردی و اجتماعی را به‌موقع و به شکل مطلوب تامین کند. این مقاله با هدف ارائه مبانی مورد نیاز برای برنامه‌ریزی آموزشی و درسی اهداف مورد نظر در این نظام را تامین نماید. این تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی – تحلیلی و از جمله تحقیقات کیفی- اکتشافی است. جامعه مورد مطالعه پژوهش شامل منابع علمی از قبیل کتب، مقالات علمی، پایان‌نامه‌ها و منابع اینترنتی می‌باشد. در این تحقیق پس از گردآوری اطلاعات با بهره‌گیری از مطالعات کتابخانه‌ای، منابع اینترنتی و بررسی‌های اسنادی مبانی، ابعاد و مولفه‌های برنامه‌ریزی آموزشی و درسی با رویکرد اسلامی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. در این راستا رویکرد اسلامی در برنامه‌ریزی درسی و آموزشی و درسی از منابع مختلف استخراج و ارائه شد. در ادامه مبانی فلسفی شامل جهان‌بینی، معرفت‌شناسی، ارزش‌شناسی و انسان‌شناسی اسلامی و شیعی در برنامه‌ریزی آموزشی و درسی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. بخش دیگری از مبانی مورد نیاز برای برنامه‌ریزی آموزشی و درسی مبانی علمی است که این بحث نیز در قالب مبانی اجتماعی، مبانی اقتصلادی، مبانی سیاسی- امنیتی، مبانی فنی و مبانی روان‌شناختی در این مقاله مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت و پیشنهاداتی برای بکارگیری آن‌ها در نظام تعلیم و تربیت اسلامی ارائه گردید.