تاثیر اقلیم بر اجزا و عناصر کالبدی و معماری بافت تاریخی سرایان

Abstract

معماری به عنوان یکی از ضروریترین نیازهای بشر برای پاسخ به نیاز آسایش و آرامش می باشد. معماری هرمنطقه متناسب با فرهنگ، شرایط آب و هوایی، اجتماع و مذهب بوده وگستردگی سرزمین ایران در عرضهای جغرافیایی، اقلیمهای متنوع و متفاوتی را در پی داشته است. در این میان، مقولهی معماری نیز از این تنوع متاثر و از گذشته تا کنون معماری متفاوت و متنوعی مناسب با اقلیم هر منطقه ، به وسیله مردمان این سرزمین پدید آمده است. سرایان، شهری واقع در کویر لوت و مرکزی که در 160 کیلومتری مرکز استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند قرار دارد و دارای اقلیم کویری و گرم و خشک میباشد. هدف اصلی این مقاله، مطالعه شرایط اقلیمی و بوم گرایی منطقه در طراحی فضاها و اجزاء معماری در تشکیل بافت تاریخی سرایان می باشد. گفتار پیش رو به لحاظ روش شناسی از نوع توصیفی- تحلیلی است که با تکیه بر مطالعات کتابخانه ای و میدانی نگارندگان به بررسی این موضوع می پردازند. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد که اقلیم نقش مهمی در ساختار کالبدی بافت تاریخی شهرستان سرایان ایفا میکند. عمده مصالح به کار رفته در بافت تاریخی سرایان خشت و آجر میباشد که از مصالح بومآور و متناسب با اقلیم گرم و خشک این منطقه میباشد و بهترین و خلاقانهترین روشهای معماری را برای همسو شدن با اقلیم منطقه بکار گرفته اند همچون استفاده از حیاط و بادگیر که نمونه ای از تناسب سازههای معماری با اقلیم است و معماران توانسته اند با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، مناسبترین سبک معماری و کاربردیترین آرایههای تزئینی را بکار ببرند.