بازشناسی عناصر و اجزاء باغ ایرانی دوره تیموری با تکیه بر نگاره های بهزاد

Abstract

بی گمان یکی از نیکوترین جلوه های صورت و معنای برآمده از باورهای ایرانیان ، باغ ایرانی ست. همه مفاهیم بنیادی در ترکیب بصری و ساختار فضایی ،هم چون حرکت ، ریتم ،تقارن ، پویایی ، عطف و تعادل به زیباترین و قدرتمندانه ترین شکل هنگ و قلب تپنده هنر ، باغ ایرانی است Ĥ در نظام فضایی باغ ایرانی تجلی یافته اند .و آن بهشت مرکزین که سرچشمهی ضرب که مفهوم آن در بسیاری از هنرهای این سرزمین از جمله هنر نگارگری متجلی شده است. در ایران از دیرباز باغ های معروفی وجود داشته که اکنون موجود نیستند. با ورود اسلام باغ از توجه ویژه ایی برخوردار شد. آنچه مبحث باغ را نسبت به دوره پیش از اسلام متفاوت می نمود، ماندگاری باغ ایرانی در چهارچوب نگاره ها بود که گویی آن را برای همیشه جاودان نموده اند. تصاویر نقش شده در این مینیاتورها کوششی در مجسم ساختن طبیعت بهشتی یا همان فردوس برین است. هنر نگارگری در سده های هشتم تا دهم مدارج کمال را پیمود و مکتب هرات و بهزاد از برجسته ترین نقاشان این مکتب، شاخصه نقاشی دوره تیموری هستند. آنچه ما قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم، حضور باغ در نگاره های دوره تیموری و خصوصیات آن به ویژه در مکتب هرات و آثار کمال الدین بهزاد است. روش تحقیقی به کار رفته در این پژوهش از نوع تحلیلی و توصیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه ای است. از دیدگاه شکلی، مینیاتورهای ایرانی طرح باغ را دقیقا مثل تجلی معمارانه اش، با تمامی عناصر کالبدی طبیعی و انسان ساخت تصویر میکنند و به نظر میرسد آنچه باغ را در نگاره های بهزاد متفاوت می سازد غلبه عناصر معماری بر انسان و طبیعت است، به عبارت دیگر در آثار بهزاد ترکیب مجموعه اشکال و خصوصا انسان ها تابعی از هندسه حاکم بر معماری بنا هستند