مطالعه تطبیقی نقوش و تزیینات خنجرهای دوره صفویه و قاجاریه

چکیده مقاله

در پی تحولات فناور یهای نظامی دور هی صفویه و قاجاریه، بر اهمیت سلا حهای گرم افزوده شد و سلا حهای سرد کاربرد کمتری در جن گها پیدا کردند؛ اما تولیدشان ب هواسط هی کاربردهای جانبی دیگر، همچنان با کمیتی اند کتر ادامه یافت. تمرکز پژوهش حاضربرروی خنجرها است که از انواع سلا حهای تیغ هدار و برنده هستند. هدف از این مقاله، بررسی ویژگ یهای نقوش و تزیینات خنجرها، همچنین تشابهات و تفاو تهای احتمالی تزئیناتشان است که ب همنظور شناخت بهتر و هم هجانب هی این سلا حها و روند تحول آنها در این دو دوره صورت گرفت. در این راستا، پاسخگویی به این پرس شها مدنظر قرار گرفت؛ خنجرهای دور هی صفویه و قاجاریه از لحاظ نقوش و فنون تزئینی چه ویژگ یهایی دارند؟ و تزیینات روی سلا حهای یاد شده چه میزان اشتراک و افتراق بین دوره صفویه و قاجاریه میتوانند داشته باشند؟ این پژوهش با رویکرد تاریخی-توصیفی و تطبیقی، و با روش یافت هاندوزی از منابع کتابخان های و بررس یهای میدانی روی 15 خنجر، از دوره صفویه و 16 نمونه خنجر از دوره قاجاریه که عمدتا از آثار موز ههای داخل و خارج از کشور هستند، صورت گرفته است. یافت ههای حاصل از پژوهش نشان م یدهد که بخ شهای مختلف این سلا حها با نقوش گیاهی- هندسی، انسانی-جانوری و کتیب های آراسته شد هاند. نقوش گیاهی-هندسی و انسانی-جانوری مضامین بزمی و نقوش کتیب های مضامینی مذهبی- تعویذی و ادبی دارند. اجرای نقوش تزئینی با فنون پرهزینه و مجلل روی خنجرها نشان از این است که دراین دور هها خنجرها بیشتر ب همنظور تزئین مورد استفاده قرار گرفت هاند تا برای استفاده واقعی در میدان نبرد.