نسبتهای واقعیت و فراواقعیت در داستانهای سوررئال و فانتستیک

Abstract

بنیاد داستان بر تخیل استوار است؛ از این رو حتی آنگاه که رونگاشتی است از واقعیت عینی نیز، همین که از صافی ذهن نویسنده می گذرد، از واقعیت فاصله می گیرد. در فرآیند فاصله گیری از اصل واقعیت، درجاتی وجود دارد که متن را به حوزه های متفاوتی از انواع فراواقعی می کشاند؛ به نحوی که یا داستان را وارد حوزه ی تخیلی و فانتزی نموده و یا جلوه‌هایی از فراواقعیت را در داستان منعکس می نماید. در این میان داستان های فانتستیک در مرز واقعیت و تخیل قرار دارند و به گونه‌ای واقعیت و خیال را ترکیب می سازند که تشخیص امر واقعی و غیرواقعی در داستان به سادگی امکان‌پذیر نیست. فانتستیک به نوبه ی خود انواع متفاوتی از داستان ها در سبک های گوناگون را در بر می گیرد که داستان های سوررئال از جمله ی آن است. در این پژوهش ضمن تشریح ویژگی های متعدد انواع داستان های فراواقعی و تبیین ویژگی های مختص فانتستیک و سوررئال در میان انواع فراواقعی، همچنین با مراجعه به دیدگاه های متعدد ارائه شده در این خصوص و اشاره به برخی از متون روایی مرتبط، نشان داده می شود که داستان سوررئالیستی چگونه از دیگر داستان ها و روایت های فراواقعی، به ویژه فانتستیک متمایز می شود و ناخودآگاه محوری با عنوان اصلی ترین تفاوت رمزگان امر فراواقعی در داستان های سوررئال و سایر انواع داستان های فانتستیک مشخص می گردد.