| Authors | حامد نوروزی,فاطمه هجرتی,فائزه قربانی جویباری,محمد بهنام فر |
|---|---|
| Journal | مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان |
| Page number | 197-233 |
| Serial number | ۱۹ |
| Volume number | ۳ |
| Paper Type | Full Paper |
| Published At | ۲۰۲۵ |
| Journal Type | Electronic |
| Journal Country | Iran, Islamic Republic Of |
| Journal Index | isc |
Abstract
نبرد که ابتدا کنشی زیستی و روانی برای حفظ حیات انسان بود، با پیچیدهتر شدن حیات اجتماعی بر همهی ساحتهای زیستی انسان نظیر اقتصاد، دین، آیین، سیاست، تفریح و جز آن حاکم شد. گستردگی این کنش و واکنشهای خصومتآمیز و نقش آن در زندگی را میتوان به وضوح در افسانهها که از مهمترین اسناد بازمانده از حیات اجتماعی انسان هستند، مشاهده کرد. در افسانهها نبرد به اعتبار طرفین، دلیل، انگیزه، نوع، دستاورد، نتیجه و جز آن قابل تحلیل است. در کنار این موارد، نباید نقش شرایط جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی را در افسانههای هر منطقه از نظر دور داشت. در این پژوهش طرفین نبرد، مهمترین پایهی آن، در افسانههای خراسان جنوبی با روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی شدهاند. برای دریافت بهتر ماهیت، انواع و ویژگیهای این افسانهها و نیز دستیابی به درک صحیحتر این ویژگیها، در هر بخش، نگاهی کوتاه به افسانههای ایران نیز شده است. با توجه به این تحقیق، طرفین نبرد در افسانههای ایران عبارتاند از: انسان ـ انسان، انسان ـ نفس، انسان ـ حیوان، انسان ـ گیاه، انسان ـ موجودات خیالی، انسان ـ شیء، انسان ـ عناصر طبیعی، غیرانسان ـ غیرانسان. نبرد انسان با انسان حوزههای گستردهای را، از عشق و ازدواج تا نبردهای خانوادگی و غیرخانوادگی بین سطوح مختلف اجتماع، دربرمیگیرد. نبرد غیرانسان ـ غیرانسان نیز با این طرفین در افسانهها قابل مشاهده است: دیو/ غول ـ دیو/ غول، دیو/ غول ـ حیوان، حیوان ـ حیوان، حیوان ـ غیرجاندار/ گیاه، غیرجاندارـ غیرجاندار، حیوان/ غیرجاندار ـ عناصر طبیعی. با مقایسهی افسانههای ایران با خراسان جنوبی، میتوان دریافت که در افسانههای خراسان جنوبی روابط خانوادگی آرامش، دوام و استحکام بیشتری دارند. برخی از نبردها مانند نبرد با نفس، ستیز غیرجانداران و ستیز حیوان ـ غیر جاندار/ گیاه در افسانههای خراسان جنوبی نمونهای ندارند. این امر احتمالاً حاکی از سادگی و نبود پیچیدگی در روایت و تفکر افراد در خراسان جنوبی است.