نسبت امر زیبا و امر اخلاقی در بوطیقای زیبایی شناسی مولانا با تکیۀ ویژه به مثنوی

Abstract

در این جستار تا رویکزدی تینارضته ای ته ضیوۀ تحلیل محتوا ته تزرسی نسثت امز اخلاقیی و امیز سیثیا در توطیقای سیثایی ضناسی مولانا در مثنوی پزداخته ضذه است. یکی اس تناقضات تزجسته در مثنیوی مولانیا وجود الفاظ مستهجن و ناهمواری است که مولانا در حکایات ته کار تزده است. این پژوهص می کوضذ تیه این پزسص ها پاسخ دهذ که چگونه این ضاهکار تشرگ ادب فارسی، تا وجود ایین تنیاق هیای اخلاقیی تاسهم اس حیث هنزی سیثاست؟ مولانا اس چه ضگزدهایی تهزه تزده که اس ارسش اخلاقی و سیثایی هنیزی ن کاسته نطذه است؟ در مثنوی، معیارهای سنجص اثز هنزی دگزگو ضذه و مولانا داوری در تیاب سضیتی یا سیثایی ضاهکار ادتی خویص و دریافت و فهم ن را ته جها اثز واگذار کزده است. در پزتو ایین تیذتیز هوضمنذانه، واکنص مخاطة نسثت ته حکایات مستهجن، در دو جها تیزو و درو متن متفاوت است؛ یعنی اگز مخاطة ن الفاظ مستهجن را در جها تیزو متن تثینذ، ن را سضت و سننذه و دارای تار معنایی منفی خواهذ دیذ اما اگز اس منظز جها درو متن تذا تنگزد و در تافت متن تثینذ، عین هنز خواهذ تود. در سیثاضناسی مولانا در مثنوی، ن تعاتیز مستهجن نتیجۀ اخلاقی عکس داده و سضتی الفیاظ عیی ن سیثیایی ضذه است. این رویذاد مهم خود اس ن روست که در توطیقای سیثا ضناسی مثنوی، امیز تیزونیی تییزو اس - جها هنز و متن تعیین کننذه نیست تلکه تنها و تنها خود اثز است که مثیّن نقع هنزی یا سیثایی هنزی - خود است. این پژوهص می توانذ ته مثنوی پژوها پیطنهاد کنذ متن کلاسیی مثنیوی را کمیی اس سیای ۀ سنگین مؤلف در معنای خذای پنها متن تیزو نورنذ.