بررسی و تحلیل موضوعی و مضمونی قاب آینه های سه موزه متروپولیتن، ویکتوریا آلبرت و ارمیتاژ

چکیده مقاله

بیان مسئله: آینه این شیء شفاف همواره در طول تاریخ و فرهنگ ایران دارای ارزش بالایی بوده که این امر سبب استفاده از این شیء در هنر و ادبیات ایران شده و به گونه¬های مختلف نمود داشته است. از جمله کارکردهایی که برای این شیء در نظر گرفته شده، قاب¬هایی می¬باشد که به شیوه لاکی ساخته می¬شدند. نقاشی لاکی، هنری مستقل که شکل¬گیری آن در دوره صفویه بوده و در دوره¬های افشاریه و زندیه و قاجاریه به اوج پیشرفت و کمال خود رسید. در دوره قاجار این شیوه ساخت اشیاء رواج بسیاری داشته و اشیائی همچون قلمدان، قاب آینه¬ها و جلد¬ها و غیره نیز ساخته می¬شدند. مسئله اصلی مطرح در این پژوهش این است که بر روی قاب آینه¬های متعلق به دوره قاجاریه چه نقوشی با چه مضامین و ترسیم می¬شده است. نقوش به کار رفته در این آثار نقوشی است با مضامینی نظیر مجالس بزم و درباری، نقوش گل و مرغ، نقوشی همچون تصاویر خانواده مقدس با قدیسان و فرشتگان که به نوعی این تصاویر بر گرفته از آثار اروپایی نیز بوده است. پرسش اصلی مطرح در این پژوهش بدین شرح است که در قاب آینه¬های منتخب از سه موزه چه موضوعات و مضامینی کار شده است؟ هدف پژوهش: هدف اصلی مطرح در این پژوهش بررسی تعداد 34 قاب آینه متعلق به دوره قاجاریه از حیث موضوع و مضمون می¬باشد که این تعداد قاب آینه منتخب از سه موزه متروپولیتن، ویکتوریا آلبرت و ارمیتاژ است. روش پژوهش: روش تحقیق در پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی از نوع کیفی می¬باشد و شیوه گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه¬ای و استفاده از کتب و مقالات و جمع¬آوری تصاویر از سایت سه موزه بوده است. نتیجه گیری: نتایج مشخص می¬کند که موضوعات کار شده بر روی قاب آینه¬ها به چهار دسته دینی، تاریخی، ادبی و هنری تقسیم می¬شود و مضامین کار شده هم نیز شامل گل و مرغ و گل و بوته، شمایل¬نگاری، فرنگی¬سازی، منظره-پردازی و چهره پردازی، بزمی، گرفت و گیر، کتیبه نگاری، تذهیب، قدنماسازی و دودلداده می¬شود.