سیر آفاقی و برداشتهای مولوی از آن در فیه مافیه (پژوهنامه متون ادبی دوره عرقی)

چکیده مقاله

اهل‌عرفان اساساً‌با‌دو‌دیدگاه‌به‌جهان‌مینگرند:‌یکی‌دیدگاه‌آفاقی‌است‌و‌دیگری،‌دیدگاه‌انفسی.‌عارف‌در‌دیدگاه‌آفاقی‌ وجود‌مطلق‌خداوند‌را‌در‌آیینة‌هستی‌میبیند.‌او‌در‌سیر‌آفاقی‌خود‌نهتنها‌با‌چشم‌سَر به‌مشاهدۀ‌مناظر‌جهان‌ظاهر‌مینشیند،‌بلکه‌ با‌چشم‌دل‌در‌پسِ‌پردۀ‌موجودات‌به‌مشاهدۀ‌حقیقت‌آفرینش‌میپردازد.‌از‌نگاه‌مولوی،‌تمامی‌کائنات‌و‌اجزای‌آن‌در‌حال‌ تحوّل‌و‌حرکت‌پیوستههستند.‌او‌در‌آثارش‌به‌مقولة‌سیر‌آفاقی‌و‌انفسی که‌در‌ادبیات‌عرفانی‌جایگاه‌مهمّی‌دارد، توجّه‌نشان‌ داده‌وآنها‌را‌درهمتنیده‌معرّفی‌کرده است.‌موالنا‌درفیهمافیه‌سیر‌آفاق‌را‌مقدّمة‌سیر‌انفس‌دانسته‌و‌با‌مطرحکردن‌برداشتهای‌ عرفانی‌خود‌از‌سیر‌آفاقی‌و‌عناصر‌آن،‌سیر‌انفسی‌را‌که‌همان‌شناخت‌حقیقت‌است،‌متذکّر‌میشود.‌در‌این‌پژوهش‌با‌استفاده‌از‌ منابع‌کتابخانهای‌و‌به‌شیوۀ‌توصیفی-تحلیلی،‌موضوع سیر‌آفاقی‌و‌تفسیرهای‌مولوی‌ازآن‌در‌فیهمافیه‌بررسی‌شده‌است.‌یافتههای‌ پژوهش‌نشان‌میدهد‌که در‌فیهمافیه‌سیر‌آفاقی‌و‌اجزای‌آن،‌نقشش‌مهمّشی‌در‌تییشین‌ آمشوزه‌هشای‌عرفشانی‌موالنشا‌دارد‌و‌بخشش‌ قابلتوجّهی‌از‌مثالها‌و‌تمثیلهاییکه‌در‌این‌کتاب‌و‌در‌جهت‌ملموسکردن معانی‌عرفانی‌و‌شناخت‌راه‌حق‌مطرح‌شده،‌مربوط‌ به‌سیر‌و‌سفر است.