بررسی تقابلهای دوگانه در دیوان موالی تونی

چکیده مقاله

موالی تونی شاعر خراسانی و شیعی عصر صفوی است که در د یوانش مفاهیم اندرزی، مذهب ی، عارفانه و عاشقانه دیده میشود. برای شناخت ی ک شاعر و آشنا یی با لایههای عمیق اندی شهها ی او روشهای متفاوت ی وجود دارد که یک ی از آنها، استفاده از نظریههای ادبی برای تحلیل متون نظم و نثر شاعران است. نظریهی تقابلهای دوگانه یک ی از مهمترین نظریاتی است که ساختارگرایان در بررسی متون به آن توجه نمودهاند. این نظریه به این مهم اشاره م یکند که در نظامهای زبانی قطبهای متقابل ی وجود دارند که به نوعی مکمل ی کدیگر محسوب م یشوند و باعث بازشناس ی قطب مثبت کلام از قطب منفی کلام میگردند. آنچه در این پژوهش حائز اهمیت بوده است بازشناسی واژگان و مفاهیم متقابل و همچنین کارکرد این تقابلهای دوگانه در دیوان موالی تونی است تا معین شود نظام اندیشگانی موالی بر چه مبنایی استوار گشته است. دادههای پژوهش به روش کتابخانهای جمعآوری شده و به شیوهی تحلیلی توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است تا پژوهش حاضر رویکردی ساختارگرایانه داشته باشد. نتایج بررسی نشان میدهد که تقابلهای دوگانه در دیوان موالی تونی بر دو قسم تقابلهای واژگانی و مفهوم ی تقسیم میشوند تا از این طریق، دو نظام عاشقانه و ریاکارانه بازشناسی شوند. در رأس نظام عاشقانه، شخصی ت ساقی دیده میشود و شخصیت زاهد نمایندهی نظام ری اکارانه است. شاعر، به کمک تقابلهای دوگانه، به بررسی مسائل دی نی، عرفانی و حتی ساختارهای سیاسی م یپردازد و جامعهی ریازدهی عهد خود را از این طریق مورد انتقاد قرار میدهد