مطالعه و شناخت ویژگی های بصری نقوش سفال های دوره ایلامیان بر اساس سفال های محوطه های شوش ، سیلک ، شهرسوخته

چکیده مقاله

سفالینه¬های مربوط به 4 هزار سال قبل از میلاد دوره ایلام جلوه¬گاه فرهنگ، هنر و افکار انسان¬های آن روزگار است. این پژوهش با هدف شناخت دقیق تر این سفالینه ها، سبک بصری عمومی نقوش و طرح اندازی های روی سفال های سه محوطه مهم شوش، سیلک و شهرسوخته و همچنین تفاوت های ظریف بین آن ها، به گونه روش¬مند بررسی و تحلیل شده است. پژوهش از نوع توصیفی ـ تحلیلی با روش تحلیل کمّی و کیفی و روش گردآوری اطلاعات کتابخانه¬ای است. با توجه به تعریف اصطلاح سبک و بر مبنای اصول و مبانی هنرهای تجسمی، ویژگی¬هایی مانند نوع موضوعات، تعداد و تنوع عناصر بصری و میزان استفاده از خطوط منحنی، میزان سطح منقوش و میزان پیچیدگی و طبیعت¬گرایی در نمونه¬های تصویری منتخب از سه محوطه، ابتدا با سنجش کمّی شناسایی و سپس تحلیل شده است. بر پایه نتایج نهایی، سبک بصری سفالینه¬های ایلام در مرحله گذار از سبک هندسی به طبیعت گرایی و از سادگی به پیچیدگی بوده و می¬توان آن را سبکی مبتنی بر تزیینات ساده رو به پیچیدگی و معطوف به تزیین هندسی و حیوانی در کنار نقوش انسانی و با توجه کم به فرم های گیاهی و مبتنی بر گزینش و نماد پردازی توصیف نمود. نوعی همانندی و همبستگی و رشد یافتگی هنری در طرح¬های شوش و سیلک است مشاهده می شود در حالی که سفالینه های محوطه شهر سوخته در ویژگی¬هایی مانند استفاده بیشتر از بخش بندی های افقی و قرار دادن نقش اصلی در میانه ارتفاع سفالینه ها متمایز از دو محوطه دیگر است.