بررسی مفاهیم نمادین آینه در اشعار صائب تبریزی و هنرآینه کاری

چکیده مقاله

آینه عنصری است که از پرداخت فلز، شفاف می¬گردد و وسیله¬ای جهت بازتاب نور و انعکاس و نمایاندن اشیاء است. آینه¬های شیشه¬ای در هنر آینه کاری کاربرد دارند. آینه با مضامین و مفاهیم ارزشمند در ادب و عرفان و در اشعار شاعرانی چون حافظ، مولانا، بیدل دهلوی و عراقی با تعابیر نمادین بازتاب داشته است. از میان این بزرگان، صائب تبریزی چون بیدل دهلوی از جمله شاعرانی است که این واژه را با ترکیب¬های فراوان و با صورت¬های خیال انگیز فراوان به¬ کار برده و معانی متفاوتی را مد نظر داشته است. صائب تبریزی که بعد از مولانا سرایش بیشترین غزلیات را در تاریخ ادبیات کلاسیک ایران به خود اختصاص داده است. در اشعار ایشان، آینه با ترکیبات آب و آینه، آینه¬ی حسن، صبر آینه، شکست آینه و ... دیده می¬شود. پژوهش حاضر که به بررسی مفاهیم نمادین آینه در اشعار صائب تبریزی و هنر آیینه کاری می¬پردازد، در پی برقراری ارتباط میان آینه و معانی آن در اشعار صائب و وجوه تصویری و معنایی آینه در هنر آینه کاری ایرانی است. نتایج مشخص می¬کند، آینه با توجه به مفاهیم عمیق حکمی، عرفانی که دربردارد و ویژگی منعکس کنندگی و شفافیت با دل وجه مشترک دارد چرا که قرار گرفتن لحظه¬های ناب کشف و شهود شاعرانه در برابر آینه در ترکیبات مختلفی چون آینه¬ی دل ذکر می¬شود، توانسته عظیم¬ترین مفاهیم عرفانی را در قالب نماد آینه و ویژگی¬های ظاهری آن به منصه ظهور برساند. روش تحقیق، تطبیقی- تحلیلی و شیوه¬ی گردآوری اطلاعات، کتابخانه¬ای است.