تحلیل پادگفتمان قرآنی دو نگاره حضرت یوسف در زندان و حضرت یونس و ماهی از فالنامه شاه تهماسبی

چکیده مقاله

بیان مسئله : بروز گفتمان¬های الهی قرآن به زبان تصویر، بدون درک ارتباط متن(قرآن) و تصویر(نگاره) امکان پذیر نیست. نشانه – معناشناسی با عبور از تحلیل صرفا ساختاری نگاره¬ها و با کشف ارتباط معنایی نشانه¬ها در ژرف ساخت¬های نگاره¬ها، راهی بر کشف معانی اساسی اما پنهان بواسطه¬ی روابط معنادار نگاره¬ها باز می¬کند. بر این اساس، مهم¬ترین سوالات پژوهش حاضر این است؛ گفتمان پاد یا حمایت الهی که در قرآن مطرح شده، چگونه در نگاره¬های مربوط به دو پیامبر بروز و ظهور داشته است؟ و معنا بر اساس گفتمان قرآنی پاد، با چه عوامل و روابط تصویری از نگاره¬ها دریافت می¬شود؟ هدف : چگونگی دریافت معنا در انتقال داستان دو پیامبر از قرآن به تصویر در قالب نگارگری، مهم¬ترین هدف مقاله است چرا که در نگاره¬های داستان پیامبران، پادگفتمان الهی با شاخصه¬های تصویری متعدد بروز کرده است. روش تحقیق : روش تحقیق در مقاله، نشانه – معناشناسی گفتمانی است و اطلاعات از منابع کتابخانه¬ای بدست آمده و دو نگاره از کاتالوگ انگلیسی «falnama» خانم دکتر معصومه فرهاد ارائه شده است. نتایج : 1. نشانه – معناشناسی گفتمانی، باعث ارتباط برقرار کردن بیشتر و درک کامل تر بسیاری از متون گفتمانی مرتبط با نگارگری که در راس آن قرآن حکیم است، می¬شود. 2. حمایت الهی خداوند از پیامبر صرفا به واسطه¬ی ارائه معجزه از سوی پیامبر نیست بلکه دو نگاره مشخص کرد، پادگفتمان الهی می تواند، بواسطه¬ی زندان تاریک و کنش پیامبر با زندانیان، پاد کنشی – تعلیقی را بروز دهد و هم سویی با ماهی بزرگ و پس از آن رهایی از دهان ماهی و جسمانه درخت کدو، پاد تنشی – شوشی را آشکار کند. در این معناشناسی، تضاد سیاهی و هاله دور سر پیامبر، تضاد پلان بالا و پایین، کنش و اتصال دستان فرشته و حضرت یونس به یکدیگر ، ترکیب¬بندی دوار و ... در درک عامل واسط که هم¬سویی است و در نتیجه درک معنای پاد دخیل شد.