شناسایی عوامل موثر بر ایجاد نشاط در مدرسه: مطالعه ای به روش سنتز پژوهی

Abstract

هدف پژوهش حاضر بررسی شاخص‌ها و مؤلفه‌های برنامه درسی شاد در دوره ابتدایی است. رویکرد پژوهش حاضر کیفی و روش آن سنتز پژوهی است. جامعه پژوهش کلیه مقالاتی هستند(211 مقاله) که از سال 1385 تا 1401 شمسی و 2010 تا 2022 میلادی در مورد شادی و نشاط در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی ارائه شده‌اند. نمونه پژوهش 32 مقاله است که این تعداد بر اساس پایش موضوعی، اشباع نظری داده‌ها و به صورت هدفمند انتخاب شده‌اند. داده‌های پژوهش از تحلیل کیفی مقالات مورد مطالعه، گردآوری شده‌اند. با تجزیه و تحلیل داده‌ها، ابعاد نشاط در برنامه درسی دوره ابتدایی در 4 بُعد، 14 عامل و 105 مقوله شامل بُعد عوامل فردی (نگرش فراگیران، ویژگی‌های شخصیتی و ویژگی جسمانی)؛ بُعد عوامل زمینه-ای(عوامل خانوادگی و عوامل اجتماعی )؛ بُعد عوامل مدرسه‌ای (شاخص‌های مدیریتی مدرسه، شاخص‌های کالبدی، بافت زمینه‌ای مدرسه و امکانات رفاهی) و بُعد عوامل آموزشی(رویکردآموزشی، تعاملات، ویژگی‌های معلم، سبک مدیریتی کلاس و ویژگی برنامه) طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که برای ایجاد نشاط در مدارس ابتدایی تنها توجه به یک عامل کارساز نبوده و نیاز به توجه به ابعاد و جوانب مختلف وجود دارد. نشاط و شادی در برنامه‌های درسی دوره ابتدایی نیازمند تلفیق نشاط در زمینه‌ها و بافت‌های گوناگون درون مدرسه‌ای و برون مدرسه‌ای است.