سواد هوش مصنوعی بستری برای تحقق استفاده اخلاقی از هوش مصنوعی

Abstract

با فراگیر شدن هر نوع فناوری در دو قرن اخیر؛ تلاش متخصصان تعلیم و تربیت برای استفاده اثربخش از آن فناوری به انواع سواد ختم می¬شود. سواد رادیویی، تلویزیونی و مصادیق قدیمی¬تر آن و اکنون، سواد هوش مصنوعی، تلاش جدید متخصصان برای توانمندکردن شهروندان برای استفاده بهینه از فناوری هوش مصنوعی در تحصیل و زندگی است. با فراگیر شدن هر نوع فناوی یکی از ملاحظات مهم، ملاحظات اخلاقی به ویژه در استفاده از آن است. هدف پژوهش حاضر شناسایی نقش سواد هوش مصنوعی در استفاده اخلاقی از آن است؛ برای رسیدن به این هدف از روش مرور مطالعاتی روایی و چارچوب SALSA (جستجو، ارزیابی، ترکیب و تحلیل) استفاده شد. یافته ¬ها حاکیست، سواد هوش مصنوعی مفهوم جدیدی است که با فراگیر شدن هوش مصنوعی در نظام های آموزشی رواج پیدا کرده است. سواد هوش مصنوعی شامل دانش مفاهیم، مهارت¬ها و ملاحظات اخلاقی پیرامون ایجاد و استفاده از هوش مصنوعی است. غایت آن تبدیل شدن افراد به شهروندان فرهیخته برای اقتصاد رو به رشد هوش مصنوعی است. محتوای سواد هوش مصنوعی مواردی چون ارزیابی نقادانه، ملاحظات اخلاقی، دانش فنی و دانش کاربردی را در بر می ¬گیرد. محتوای اخلاقی سواد هوش مصنوعی، ملاحظات انسان محور چون انصاف، پاسخگویی، شفافیت، اخلاق و ایمنی را در بر می گیرد. از روش های یادگیری مبتنی بر پروژه همیارانه، توسعه نرم افزار، حل مسئله، قصه گویی دیجیتال و استفاده از عناصر بازی برای رسیدن به غایت سواد هوش مصنوعی استفاده می شود. برای مدرسان نیز استفاده از قابلیت های هوش مصنوعی مانند سیستم های آموزش هوشمند و شخصی سازی شده جزء سواد هوش مصنوعی محسوب می¬شود. در ادامه، یافته ها، بحث و پیشنهادهایی برای توسعه سواد هوش مصنوعی در نظام تربیتی ایران ارائه شده است.