ارزیابی توان توسعه شهری با رویکرد‌‌ تصمیم‌‌گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: شهر قائن)

چکیده مقاله

یکی از مشکلات عمده در برنامه‌‌ریزی شهری با توجه به رشد جمعیت و کمبود مکان‌‌های مناسب برای رشد شهری، تعیین اراضی مناسب برای گسترش فیزیکی شهر است. شهر قائن مرکز اداری- سیاسی شهرستان قائنات در استان خراسان جنوبی از نظر اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و صنعتی در حال توسعه می‌‌باشد و از آنجایی که استفاده از سرزمین بدون در نظر گرفتن پتانسیل‌‌های اکولوژیک، علاوه بر تخریب محیط زیست، آنرا از توسعه پایدار نیز دور می‌‌کند بنابراین، تعیین قابلیت‌‌های اکولوژیک شهر به منظور توسعه شهری آن ضروری است. این پژوهش با هدف تعیین مکان‌‌های مناسب جهت توسعه شهری، در شهر قائن، انجام گرفت. بدین منظور از میان روش‌‌های تصمیم‌‌گیری چندمعیاری (MCDM)، روش ترکیب‌‌خطی‌‌وزن‌‌دار به دلیل امکان استانداردسازی نقشه‌‌های معیار و اختصاص وزن‌‌های متفاوت به آنها، انتخاب و در سامانه اطلاعات جغرافیایی بر پایه مشاهدات محیط طبیعی (6 معیار)، توان اکولوژیکی شهر مذکور در محدوده حریم نهایی شهر و اراضی پیرامونی آن ارزیابی شد. نتایج حاکی از آن است که از مجموع 12/225 کیلومتر مربع مساحت محدوده مورد مطالعه، 21/50 کیلومتر مربع جهت توسعه شهری از تناسب زیادی برخوردار است و 26/7 کیلومتر مربع تناسب متوسط و 95/1 کیلومتر مربع تناسب کمی جهت توسعه شهری دارند و مساحت 7/165 کیلومتر مربع برای توسعه شهر قائن نامناسب ارزیابی شد و قابلیت توسعه شهری را ندارد. در حال حاضر، پراکنش فضایی مراکز جمعیتی شهر بیشتر در کاربری تناسب زیاد قرار دارد که به دلیل دارا بودن اراضی با شیب مناسب و شرایط خوب خاک‌‌شناسی و زمین‌‌شناسی ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه و جمعیت‌‌پذیری دارد.