عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه ای معلم: روایت پژوهی رویدادهای زندگی یک معلم

چکیده مقاله

پژوهش حاضر با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر تکوین هویت‌حرفه‌ای یک معلم انجام گرفته است. روش پژوهش حاضر روایت‏پژوهی تجارب معلم(پژوهشگر) با رویکرد خود زیست‌نگارانه می‌باشد. با توجه به روش پژوهش جامعه و نمونه پژوهش را داستان‌های زندگی راوی(پژوهشگر) تشکیل می‌دهد. ابزار گردآوری داده‌ها در این تحقیق روایت‌های محقق از دوران زندگی، تحصیل و اشتغال به کار بوده که بر اساس اصول روایت‌پژوهی کلاندینین و کانلی (2000) مبتنی بر تمرکز روایت بر سه عنصر زمان، مکان و تعاملات، داستان زندگی بازداستان سرایی شده است. جهت بررسی روایی و پایایی یافته‌ها از دو روش مثلث سازی و داوری گروهی استفاده شده است. بررسی سیر روایت‌ها نشان داد که تکوین هویت حرفه‌ای معلم از مراحل؛ سلبی فردی، زیگزاکی، سلبی اجتماعی و ایجابی تبعیت می‌کند. همچنین عوامل مؤثر بر تکوین هویت حرفه‌ای معلم در چهار بُعد؛ فردی و خانوادگی(مشتمل بر مؤلفه‌های تحصیلی، شخصیّتی، وقایع زندگی، فضای خانواده، باورها و تعاملات)، عوامل مرتبط با دوران تحصیل(مشتمل بر مؤلفه‌های تعاملات، بُعدرفتاری، زمینه‌ای، برنامه‌درسی رسمی و برنامه‏درسی پنهان)، عوامل مرتبط با دوران اشتغال به کار(مؤلفه‌های رفتاری – مدیریتی، زمینه‌ای، نظارتی و آموزشی) و بُعد اجتماعی- سیاسی(مشتمل بر مؤلفه‌های اجتماعی و سیاسی) سازمان یافت. نتایج نشان داد که هویت حرفه‌ای معلم یک امر پویاست و در طول زمان تغییر کرده و عوامل زیادی بر آن مؤثر می-باشد.