ارزیابی مخاطرات محیطی سواحل دریای عمان؛ یک ارزیابی مبتنی بر رویکرد مشارکتی

چکیده مقاله

سواحل دریای عمان به‌عنوان یکی از مستعدترین نواحی در برابر بلایای آب‌و هوایی شناخته شده است. موقعیت جغرافیایی کشور در کمربند بیابانی و زلزلة دنیا و همچنین منطقة گذار اقلیمی حارّه و جنب‌حارّه باعث شده است که مکرراً رویدادهای شدید محیطی مانند سیل، طوفان، خشکسالی بی‌بازگشت، فرسایش رودخانه، افزایش سطح دریا، گرم‌شدن بی‌بازگشت، شوری و غیره را تجربه کند. این منطقه در برابر تغییرات آب‌و هوایی و بلایای طبیعی ناشی از آب‌و هوا، انباشتی از آسیب‌پذیری‌ها را دارا است که زحمتکشان روستایی را در تلة فقر گرفتار کرده است. این مطالعه، مخاطرات بالقوة ناشی از تغییرات آب‌و هوا، آسیب‌پذیری، ظرفیت، ریسک مرتبط با آن‌ها را در سواحل دریای عمان شناسایی کرده و استراتژی‌های موجود برای کاهش خطر بلایا را بررسی می‌کند. این پژوهش با روش تـوصیـفی - تحلیلی و با استفاده از فنون میدانی و پرسشنامه‌ای و با استفاده از رویکرد مشارکتی به ارزیابی مخاطرات اقلیمی نواحی ساحلی پرداخته است و ابعاد آسیب‌پذیری، احتمال خطر، مخاطرات و ظرفیت جامعة محلی را مورد واکاوی قرار داده است. جامعة هدف روستاهای مستقر در نوار ساحلی دریای عمان از بندر کواتر تا غربی‌ترین نقطة ساحلی استان سیستان و بلوچستان بوده که تعداد این روستاها 15 روستا است. حجم نمونه 151 خانوار انتخاب گردید. نتایج نشان داد که مهم‌ترین مخاطرات اقلیمی این منطقه، سیلاب، طوفان و شور شدن منابع آب است و میزان آسیب‌پذیری در این روستاها بالا است. جمع‌آوری آب باران به‌وسیلة هوتک‌ها، خلق ثروت محلی، بازتخصیص منابع، بانک آب و بورس آب در بخش کشاورزی، آگاهی از رفتار مخاطرات محیطی به‌ویژه اقلیمی، آموزش‌های فنی‌حرفه­ای برای کسب‌و کارهای جدید و کمک دولت، استراتژی‌هایی است که می‌تواند آسیب‌پذیری این منطقه در برابر مخاطرات را کاهش دهد.