بازتاب توسعه گردشگری در سکونتگاه های روستایی شهرستان طبس

چکیده مقاله

پژوهش حاضر با هدف بررسی بازتاب و اثرات گردشگری بر فرآیند توسعه نواحی روستایی در روستاهای نمونه هدف گردشگری شهرستان طبس انجام شده است. این پژوهش از حیث ماهیت داده تحقیقی کمی است. از لحاظ هدف کاربردی، به لحاظ روش های دستیابی به حقایق و داده پردازی، از نوع تحقیقات پیمایشی و با توجه به محدوده¬های تحقیق، مقطعی است. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای ساکن روستاهای نمونه هدف گردشگری شهرستان طبس به تعداد 697 خانوار بوده است. حجم نمونه با توجه به جدول مورگان 248 نفر تعیین و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده نمونه¬ها انتخاب شده¬اند. تجزیه و تحلیل اطلاعات با استفاده از نرم¬افزار SPSS در دو بخش آمار توصیفی و استنباطی انجام شد. بنا به نتایج به دست آمده، سکونتگاه¬های روستایی کانون هدف گردشگران قرار گرفته و در حقیقت از سوی نظام برنامه¬ریزی به عنوان روستاهای نمونه گردشگری معرفی شده است، توانسته تحولات قابل توجهی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی آن پدیدار شود. بنابراین، گردشگری برنامه¬ریزی شده در روستاهای نمونه توانسته است بر شاخص¬هایی همچون درآمد، پس انداز خانوار، توان سرمایه¬گذاری، وضعیت اشتغال پاره وقت و خصوصاً اشتغال¬زایی برای گروه زنان روستایی و دختران اثرگذار باشد. البته میزان اثرگذاری در واحدهای مکانی مختلف بسته به حجم ورود گردشگر و شرایط آماده و برنامه ریزی شده در روستاها، متفاوت بروز نموده است. قابل توجه این است که گردشگری بر وضعیت تقاضای محصولات باغی بومی، وضعیت تقاضای خشکبار تولیدی بومی، کسب درآمد از طریق اجاره دادن مسکن به گردشگران در حد زیادی اثرگذار بوده است. پیامدهای بعد اقتصادی منجر به دامن زدن به تحولات در سکونتگاه¬های روستایی در ابعاد اجتماعی و زیست محیطی شده است. به گونه-ای که مثلا در بعد زیست محیطی، تخریب محیط یکی از واقعیت¬های غیرقابل انکار است. با این وجود، بررسی رضایت¬مندی جامعه محلی حاکی از رضایتمندی مردم روستا از حضور گردشگران دارد چراکه آنان نتایج مثبت منافع اقتصادی حضور گردشگران را بر هر امری ترجیح می¬دهند. در این زمان، رسالت نظام برنامه¬ریزی و مدیریت فضا است که در راستای تعدیل آثار مخرب زیست محیطی در روستاها به امر نهادینه¬سازی فرهنگ برخورد سالم با محیط زیست را در جمع میهمانان (گردشگر) و میزبانان (جامعه محلی) در دستور کار قرار دهد.