ترسیم نقشه علمی پژوهش های گردشگردی در بیابان با تأکید بر روندها، الگوها و جهت گیری آینده

چکیده مقاله

گردشگری به‌عنوان یکی از صنایع مهم در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها، در سال‌های اخیر توجه روزافزونی را به خود جلب کرده است. یکی از انواع نوظهور گردشگری، گردشگری بیابانی است که با بهره‌گیری از ظرفیت‌های مناطق کویری، می‌تواند نقش مؤثری در تحقق گردشگری پایدار ایفا کند. با وجود رشد تولیدات علمی در حوزه گردشگری، تاکنون مطالعه جامعی در زمینه تحلیل علم‌سنجی این حوزه انجام نشده است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی-کاربردی و با بهره‌گیری از روش‌های علم‌سنجی، به بررسی مقالات مرتبط با گردشگری بیابانی نمایه‌شده در پایگاه Web of Science طی سال‌های 1977 تا 2025 پرداخته است. داده‌ها از طریق نرم‌افزارهای Biblioshiny و VOSviewer تحلیل شدند. نتایج نشان داد که تولیدات علمی در این حوزه روندی رو به رشد داشته و کشورهایی چون آمریکا، مصر و چین در انتشار مقالات پیشتاز بوده‌اند. همچنین، واژگان tourism، desert و geotourism بیشترین بسامد را داشته‌اند و مجله Sustainability بیشترین سهم را در انتشار مقالات ایفا کرده است. این مطالعه با شناسایی خوشه‌های علمی، نویسندگان کلیدی و خلاءهای پژوهشی، می‌تواند راهنمایی مؤثر برای سیاست‌گذاران، دانشگاه‌ها و پژوهشگران در جهت ارتقای کیفیت و کمیت مطالعات گردشگری بیابانی باشد.

کلیدواژه‌ها: گردشگری، بیابان، نقشه علمی، تحلیل علم‌سنجی