بررسی وجه تسمیه شهرهای خراسان جنوبی با تاکید بر عناصر جغرافیایی

چکیده مقاله

چکیده نام مکان‌های سکونتی، از جمله شهرها و روستاها، بازتابی از هویت تاریخی، فرهنگی و جغرافیایی هر منطقه است. پژوهش حاضر با رویکردی اسنادی و تحلیلی، به بررسی ریشه‌شناسی نام شهرهای استان خراسان جنوبی پرداخته و تلاش کرده است تا با اتکا بر منابع تاریخی، جغرافیایی و زبانی، نقش عناصر طبیعی و تاریخی را در فرآیند نام‌گذاری این مکان‌ها روشن سازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که عناصر جغرافیایی نظیر توپوگرافی، منابع آب، و پوشش گیاهی در نام‌گذاری اغلب شهرهای تاریخی استان نقش اصلی داشته‌اند، به‌ویژه در مناطقی چون بیرجند، قائن، نهبندان و زهان. در عین حال، شواهد حاکی از آن است که در گذر زمان، تحت تأثیر تحولات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، روند نام‌گذاری از الگوی جغرافیایی فاصله گرفته و به سوی بهره‌گیری از عوامل مذهبی، قومی یا زبانی متمایل شده است. این یافته‌ها بر اهمیت مطالعه تطبیقی در فهم تحولات هویت مکانی در بستر تاریخ و جغرافیا تأکید دارند