الگوی توازن دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری سازمانی مبتنی بر تحلیل مضمون نهج البلاغه: سیمای سازمان‌های متعالی در تمدن نوین اسلامی

چکیده مقاله

تعامل دیوان‌سالاری(بوروکراسی) و مردم‌سالاری(دموکراسی) یکی از مهمترین مباحث در عرصه مدیریت دولتی و رویکردی جهت بسترسازی سازمان های متعالی در تمدن نوین اسلامی است. به نظر می رسد کارآیی که مهم ترین مساله در سازمان ها است از طریق نظام بوروکراتیک تحصیل می شود و برای جلوگیری از تبدیل شدن به یک ساختار اتوکراتیک نیاز به پاسخگویی است که در مفهوم مردم‌سالاری قابل تحقق می باشد. هدف ما در پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل الگوی توازن دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری از منظر سیره علوی در نهج البلاغه می¬باشد و تبیین آن در یک نظام یکپارچه ست. این پژوهش بر اساس هدف کاربردی و از حیث روش کیفی بوده و دارای رویکرد استقرایی می باشد. جهت تجزیه و تحلیل داده های حاصل از مطالعه متون و همچنین طراحی الگوی نهایی از تکنیک تحلیل مضمون بهره گرفته شده است. بر اساس یافته های پژوهش و معیارهای احصاء شده به مفهوم ایجاد توازن بین دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری پرداخته شد که آن هم منجر به طراحی یک الگو از معیارها در قاب تلفیقی دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری گردید. این الگوی مدون دارای 12 مقوله اصلی می‌باشد. نتایج بیانگر اینست که اصول نظامند مدیریت پیاده سازی شده توسط امام علی (ع) خود نمودی از توجه و ایجاد توازن بین دیوان‌سالاری و مردم‌سالاری می باشد که نگرش و اندیشه امروزی در عرصه مدیریت به این مهم دست یافته است و می تواند به عنوان چارچوبی برای تحقق تعالی سازمانی در تمدن نوین اسلامی باشد.